کٌلیجه یا کٌلجه یکی از بالاپوشهای زنانه در دوره ی قاجار است، قد این لباس در ابتدای دوران قاجار نسبتاً بلند بود، اما به تدریج قد دامن آن کوتاه تر شد، این لباس بدون یقه و جلو باز بود و گاه با دکمه بسته می شد.
کٌلیجه موجود در موزه ی پوشاک سلطنتی یکی از نمونه های فاخر آن است و به احتمال زیاد تن پوش زنی با رتبه ی اجتماعی بالا بوده است چرا که جنس پارچه و تزئینات روی آن نشان از رتبه ی بالای اجتماعی صاحب آن دارد. این اثر متعلق به آرشیو موزه ی مردم شناسی سابق بوده و زمان آن به اواخر دوران قاجار بر می گردد، جنس آن گافراژ یا مخمل ابریشمی برجسته یا نقش دار است که با استفاده از پرس حرارتی روی مخمل معمولی به وجود می‌آید و طرح گل و بته بر روی آن نقش بسته است و رنگ آن ارغوانی است، قد آن تا نزدیک زانو و در قسمت کمر دارای چینهای فراوان می باشد، دو جیب نمادین در طرفین لباس با تزئیناتی از گلابتون به شکل قلاب دوزی چشم نوازی می کنند، نمونه ی دوخت تزئینی روی یقه ی لباس نیز مشابه جیبها می باشد. این تزئینات در روی مچ لباس و حاشیه ی پایین لباس از حالت یک دوخت نوار شکل خارج شده و به خصوص در روی آستین به شکل درخت سرو خودنمایی می کند، و در قسمت جلوی لباس در دو طرف بته جقه ای که درون آن سه بته جقه ی کوچکتر قرار گرفته بسیار هنرمندانه با گلابتون طلایی رنگ قلاب دوزی شده است.
تزئینات مربوط به سر آستین لباس که به شکل سرو گلابتون دوزی شده است، تصویر شماره ی 2
سایر تزئینات لباس در قسمت حاشیه ی پایین، سرجیبها، و یقه ی لباس
این لباس کاملاً دست دوز و برای دوخت آن از چرخ خیاطی استفاده نشده است ضمناً داخل آن کاملاً آستر کشی شده است، گرچه اولین چرخ خیاطی در ایران توسط مظفرالدین شاه از سفر فرنگ آورده شد اما سال‌ها طول کشید تا این اختراع جدید جای دوخت و دوز به روش سنتی را گرفت و فراگیر شد به طوری که مردم در ابتدا نسبت به این ابزار فرنگی روی خوش نشان ندادند چرا که بر این باور بودند این وسیله ساخت فرنگستان است و دوختن لباس با آن جایز نیست و پارچه نجس می شود و اینکه دندانه های چرخ خیاطی باعث جویده و بی دوام شدن پارچه می شود. به همین دلیل بسیاری از لباسهای موجود از دوره ی قاجار علارغم اینکه تاریخشان مربوط به سالهای پس از ورود چرخ خیاطی به ایران می باشد همچنان دست دوز و به شیوه ی سنتی دوخته شده اند.
پژوهشگر: صدیقه صمدی (مدیرموزه پوشاک سلطنتی)