خط ایران بعد از اسلام (2)
بمناسبت ثبت جهانی خوشنویسی ایران در فهرست آثار ناملموس یونسکو سال 2021
🔹تا زمان بعثت پیامبر اسلام ص در منطقه حجاز از خط ساده و خشن بنام جزم JAZM استفاده می شد . خط جزم از خطوط اقوام یمن کهن گرفته شده که به ان حمیریHamyeri میگفتند .
حمیری های تا قرن 6 میلادی در حجاز ساکن بودند که در پی مهاجرتهای خود به حیره و انبار از شهرهای ساسانی خط خود را بنام مسندMosnad رواج دادند . خط مسند یا حمیری بعدها در انبار ساسانی و بعدها به مکه رسید و بنام جزم شهرت یافت .
خط جزم خط ناقص و همان خط مسند یمنی است که در مکه به ان جزم و در یمن به ان مسند گفته اند . خط جزم بعدها در شهر کوفه بنام کوفی شهرت یافت . از نمونه خطوط حمیری می توان به کتیبه گور امری القیس شاعر عرب اشاره کرد . در واقع تا سال 80 ه.ق مسلمانان با خط کوفی کنونی آشنایی نداشتند این خط در شهر کوفه رواج یافت و از اختراعات امویان بود که در ابتدا به ان خط معقلی , ثلثین , جلیلی می گفتند . بنا به روایات اسلامی در سال 60 ه.ق ابراهیم سیستانی در خط مسند , ابتکاری به خرج داد و 15 حرف اوستایی را به جای آن گذاشت و خط معقلی را ساخت این خط بعدها در کوفه بنام کوفی شهرت یافت .
نمونه ای از این خط را می توان در کتیبه برج لاجیم همدان مشاهده کرد . خط کوفی تا سال 280 ه.ق رواج داشت تا اینکه با اختراع خط نسخ ان هم منسوخ شد . ابن ندیم و ابن خلدون و تاریخ طبری بیان کرده اند؛ مردم حجاز خط اولیه خود را از مردم حیره ساسانی و انها از مردم انبار و انباریها از نبطی ها اموخته اند ( ادامه دارد ).
موزه میرعماد . اذر ماه سال 1400