معرفی نگاره "کرَک بازان" از آثار استاد حسین بهزاد
ایرانیان از دیرباز ارتباط گسترده ای با پرندگان داشته اند و از آن ها برای مقاصد خودشان استفاده می کردند.
🔹 پرندگان بر اساس کاربردشان در زندگی بشر شامل پرندگان نامه رسان، پرندگان آوازخوان، پرندگان شکار و صید، پرندگان زیبا، پرندگان اساطیری، پرندگان شرط بندی و جنگی می باشند.
🔸از خلال بررسی درباره پرندگان جنگی که یکی از تفریحات و سرگرمی ها در ادوار مختلف تاریخ بوده، می توان نتیجه گرفت که در نوع و تنوع، ابداع و رواج آنها عواملی همچون وضعیت اقتصادی و طبقاتی مردم، تاثیر و تاثر فرهنگ های همجوار دخیل بوده اند. نمونه های بارز این پرندگان قوش(باز)، قرقاول، کبک خروس و بلدرچین(َکرَک) است که در بسیاری از فرهنگ ها به عنوان تفریح اقشار مختلف مردم بکار میرفته و هنوز هم در برخی فرهنگ ها ادامه دارد.
🔹شیوه بازی با شکار و یا به جدال کشاندن پرندگان بوده و از تفریحات دسته جمعی مردم بوده است. در این بازی ها که با هدف تفریح و غالبا شرط بندی انجام می گرفته؛ پرندگان به جدال می پرداختند، البته این سنت ناپسند در بسیاری ها از فرهنگ ها منسوخ شده است.
🔸در ادامه مطلب به نگاره ای با عنوان َکرَک بازان از آثار استاد حسین بهزاد می پردازیم؛ استاد حسین بهزاد مینیاتور (1273-1347 خورشیدی، تهران) یکی از مفاخر نقاشی ایران است که تغییرات و ابداعات بوجود آمده توسط او، تحولات مهمی را در نگارگری معاصر ایران ایجاد نموده است.
🔹این نگاره در ابعاد 35.5*43 سانتیمتر با تکنیک آبرنگ و گواش بر روی مقوا به سال 1337 خورشیدی با مضمونی از فرهنگ عامه و به شیوه سفیدقلم ترسیم شده که از ویژگیهای شاخص سبک ابداعی استادحسین بهزاد می باشد.
🔸در نگاره َکرَک بازان یکی از بازی های رایج دوره قاجار ترسیم شده است؛ دو مرد در حالیکه بر روی زمین نشسته و به شش قفس که در هر کدام از آنها یک کرک وجود دارد نگاه می کنند، در قسمت جلویی نگاره ترسیم شده اند و در پشت سر آنها با فاصله ای دورتر پنج مرد در حال عیش و نوش، نواختن موسیقی و رقص تصویر شده اند که حکایت از فضای حاکم بر مراسم َکرَک بازان دارد.
مردها کلاه نمدی موسوم به رکن الدوله، ازکلاه های رایج اواخر دوره قاجار بر سر و پیراهن و ردایی بر روی آن بر تن دارند. بر روی پیراهن شالی بر کمر بسته و در آن خنجری نهاده اند.
موضوع نگاره بخشی از فرهنگ بازی های رایج آن زمان و تاثیر فرهنگی ایران بر کشورهای همجوار را بیان می کند چرا که هنوز شاهد اجرای این بازی در بلوچستان افغانستان هستیم.
کَرَک در ادبیات فارسی به معنای بلدرچین است و شیوه بازی بدین صورت بوده که این بلدرچین های نر را با روش تور و تیپچه صید می کردند و تا قبل از مسابقه در قفسی تاریک نگهداری می کردند و زمان مسابقه برای مبارزه از قفس بیرون می آوردند و برنده مسابقه صاحب پرنده ایست که پیروز این جنگ باشد.
موزه استاد بهزاد
آبان 1400