🔹شی: طبل اینگوما/ Engoma
مشخصات:
- جنس : چوب ، پوست، چرم
محل نمایش: گالری سوم، موزه برادران امیدوار
پژوهشگر: سیده کبری پارساسادات
عکس: جواد نجفعلی زاده
🔸معرفی شی
اینگوما/ Engoma که Ngoma ، ng'oma یا ingoma نیز نامیده می شود، طبل تک پوسته ای است که معمولاً توسط اقوام بانتو/ Bantu در ناحیه آنکوله/ Ankole استفاده می شود. این طبل به طور سنتی از یک تکه تنه درخت (کاج) با پهنای مختلف به شکل استوانه ای مخروطی ساخته می شود.
بخصوص برخی از طبل های سلطنتی که منحصراً مخروطی شکل هستند. مخروطی استوانه ای بدین معنی است که قسمت بالای بدنه عمودی است، در حالی که نیمه پایینی آن شکل مخروطی دارد. بنابراین قطر سر طبل به طور قابل ملاحظه ای بزرگتر از پایه آن است.
اینگوما/ Engoma را طبل یک سر می نامند، به این معنا که فقط از پوست بالای ساز برای کوبیدن استفاده می شود. پوست دوم در پایه آن، برای نواختن نیست بلکه بخشی از طبل را تشکیل می دهد. اینگوما ها را به گونه ای می تراشند که سطح داخلی با نمای بیرونی مطابق کند و ضخامت دیواره آن بین 20-23 میلی متر باشد.
🔸این نوع طبل دارای ارتفاع 40 تا 130 سانتی متر و قطر 50 تا 70 سانتی متر در بالا و 10 تا 20 سانتی متر در پایین است. برخی استادکارها چوب را بلافاصله پس از برش می تراشند، برخی دیگر ترجیح می دهند با چوب خشک کار کنند.
برای جلوگیری از شکافتن چوب، آن را به مدت یک هفته پس از حکاکی در زمین دفن می کنند. سپس هر دو دهانه با پوست پوشانده می شود هیچگاه پوسته سر طبل و پوست صوتی اینگوما از پوست حیوانات آبی ساخته نمی شود، بلکه از پوست حیواناتی نظیر گورخر، بز، گاو، گوزن و... تهیه می گردد.
لازم به ذکر است فقط پوست حیوانات پیر برای این کار مناسب است، زیرا پوست حیوانات جوان به راحتی شکسته و خراب می شوند. در هنگام تهیه پوست، ابتدا آن در آب خیس می کنند و سپس گوشت و چربی اضافه گرفته می شود. نحوه چسباندن پوست به قسمت دهانه بسیار خاص است. غشاء طبل فوقانی و تحتانی توسط نوارهای باریک چرمی به هم وصل می شوند.
نوارهای یک طبل بزرگ ممکن است بیش از 60 متر اندازه داشته واین نوارها بیش از 300 بار به صورت عمودی بالا و پایین می شوند تا غشاء ها را با سوراخ های ساخته شده کوچک در لبه غشاء به هم وصل کنند.
🔹 برای بستن آن، هیچ الگوی خاصی دنبال نمی شود. سازندگان ماهر می توانند قاب چوبی طبل را به طور کامل پنهان کنند. این طبل های دست ساز به هیچ وجه شبیه هم نیستند، این ویژگی است که به ارزش هر قطعه اضافه و آن را منحصر به فرد می کند.
قبل از نواختن، ساز را در زیر نور خورشید یا نزدیک به حرارت آتش قرار می دهند تا غشاء کمی خشک شود، زیرا این عمل سبب افزایش و بهتر شدن صدای طبل می شود. ماهیت اصلی هنر قبیله با واریانس هایی از طبل منعکس شده، نشان داده می شود هر قطعه به یک سبک خاص مشابه است، اما یکسان نیست
به جز برخی از موسیقی های سلطنتی، اینگوما هرگز به صورت انفرادی پخش نمی شود بلکه با آواز و سایر سازها همراه است.
در سراسر ناحیه این ساز توسط مردان و زنان نواخته می شود، اما در محوطه های سلطنتی فقط مردان اجازه نواختن دارند.