اسلحه لی انفیلد/Lee- Enfield موزه سلاح های دربار
مشخصات:
- تعداد: 2 قبضه
- نام: لی انفیلد (Lee- Enfield)
- مدل:
1- اِس اِم اِل ای اِم کا 3/MK III SMLE
2- اِس اِم اِل ای اِم کا 3 استار/MK III* SMLE
- جنس: آهن و چوب
- وزن: حدود 4 کیلوگرم
- طول کل: 133 سانتی متر
- محل نمایش اِس اِم اِل ای اِم کا 3/MK IIISMLE: یکی از سالن های طبقه فوقانی موزه
- محل نمایش اِس اِم اِل ای اِم کا 3 استار/MK III*SMLE: یکی از سالن های زیرزمین موزه
پژوهشگر: اعظم رضایی انزهائی
کارشناس سلاح: علیرضا قربانی
عکس: جواد نجفعلی زاده
معرفی لی–انفیلد (Lee–Enfield)
لی انفیلد تفنگ گلنگدنی خشاب داری است که درنتیجه رفع معایبی در تفنگ و فشنگ مدل لی- متفورد/ Lee – Metford به عنوان سلاح اصلی ارتش انگلیس (درمیان سال های 1895 تا 1957م.) طراحی و تولید گردید. از این سلاح به عنوان یکی از پرطرفدارترین تفنگ های نیمه اول قرن بیستم میلادی در بین کشورهای مشترک المنافع یاد می شود. نام اسلحه لی- انفیلد/Lee -Enfield از نام طراح سیستم گلنگدن آن جیمز پاریس لی/James Paris Lee (متولد اسکاتلند بین سال های 1903-1831م.) و نام منطقه جغرافیایی انفیلد/ London Borough of Enfield(بخشی، در حومه شمالی شهر لندن)، محل قرارگیری کارخانه سازنده این سلاح معروف به کارخانه تسلیحاتی سلطنتی انگلیس/Royal Small Arms Factory (یا آر اِس اِی اِف/RSAF) اقتباس گردیده است. در مدل های بعدی طراحی و ساخت خشاب سلاح در نامگذاری آن بسیار موثر بود. اسلحه موردنظر در هر دو جنگ جهانی توسط کشورهای انگلیس، استرالیا، نیوزلند، کانادا، هند و آفریقای جنوبی (کشورهای مشترک المنافع) مورد استفاده قرارگرفت. اگرچه در سال 1957م. تفنگ اِل وان اِی وان اِس اِل آر/L1A1 SLR در انگلیس جایگزین آن شد، اما تا سال 1990م. این مدل و مدل های دیگر آن همچنان در خدمت ارتش انگلیس باقی ماند. باید گفت که این سلاح هنوز توسط نیروهای مسلح برخی از کشورهای مشترک المنافع، پلیس بنگلادش، واحد رنجرز کانادا و ... استفاده می شود. به دلیل تقاضای بالا برای این سلاح نه تنها در کارخانه اصلی (لندن) بلکه در کارخانه بیرمنگام و برخی از کارخانه های مستقر در سایر نقاط دنیا نظیر: شمال آفریقا، ایتالیا، اقیانوس آرام، برمه، کشورهای مشترک المنافع، ایشاپور/Ishapore هندوستان، استرالیا، ایالات متحده و ... اقدام به راه اندازی خط تولید آن گردید. از سوی دیگر تفنگ انفیلد به دلیل نفوذ نیروهای نظامی انگلیسی در خاورمیانه، از قدیمی ترین تفنگ های اروپایی ساز موجود در این نواحی به شمار می رود. بنابراین ساکنین مناطقی از افغانستان تا صحرای عربستان به آسانی به این اسلحه دسترسی داشتند، تاجائی که از نظر جایگاه و ارزش درحال حاضر همچنان در گروه سلاح های پرطرفدار در میان عشایر و کوچ نشین های این مناطق محسوب می شود. اما در کشور ایران به دلیل وجود تفنگ ماوزر و برنو از یک سو و تمایل رضاخان به همکاری و تهیه سلاح از آلمان این اسلحه نتوانست جایی زیادی را برای خود در میان نیروهای نظامی یا غیرنظامی باز کند. در سال 1998م. بازسازی کلی کارخانه لی- انفیلد/Lee -Enfield و تمامی سایت های وابسته به آن برای تغییر کاربری به ساختمان های مسکونی، رفاهی، اجتماعی، مراکز تجاری و ... آغاز و در سال 2001م. این عملیات پایان یافت. فروشگاه تخصصی سلاح این کارخانه نیز، درنهایت به موزه ای تخصصی در محل احداث کارخانه مبدل شد. در این معرفی اثر تمرکز اصلی برروی دو مدل اسلحه لی– انفیلد/Lee- Enfield مدل اِس اِم اِل ای اِم کا 3/MK III SMLE و مدل اِس اِم اِل ای اِم کا 3 استار/MK III* SMLE به نمایش درآمده در ویترین های موزه سلاح های دربار می باشد.
معرفی اسلحه لی انفیلد به نمایش در آمده در موزه سلاح های دربار:
در ویترین های این موزه دو قبضه سلاح لی– انفیلد/Lee–Enfield در دو مدل اِس اِم اِل ای اِم کا 3/MK III SMLE و اِس اِم اِل ای اِم کا 3 استار/MK III* SMLE با مشخصات ذیل در معرض دیدبازدیدکنندگان محترم می باشد:
- برد موثر آن 500 متر، برد نهایی آن 2800 متر
- خشاب 10 تیر (دو رج 5 تیر)
- کالیبر 303/0 انگلیسی
- خان 5 عدد و گردش چپ به راست (جهت گردش گلوله در داخل لوله از چپ به راست)
- مهم ترین تفاوت این دو سلاح بایکدیگر در این است که، اِس اِم اِل ای اِم کا 3/MK III SMLE دارای صفحه قطع کننده ارتباط خشاب با تفنگ/ Magazine cut-offمی باشد که این قطعه در مدل اِس اِم اِل ای اِم کا 3 استار/MK III* SMLE حذف گردیده است.
1- مشخصات ویژه سلاح لی– انفیلد/Lee–Enfield شماره 1 ام کا 3/MK III No.1 به نمایش درآمده در ویترین یکی از سالن های فوقانی موزه:
باتوجه به متن حک شده ذیل:
PAKISTAN
ZINDABAD
M. S. K. R. F
و
MADE IN KOHAT
PASS PAKISTAN
MALIK. S. K
RIFLE
FACTORY.
این سلاح ساخت کارگاه مالیک/مالک. اِس. کی (مالک سمند خان) واقع در دره کوهات کشور پاکستان می باشد. لازم به توضیح است که گردنه کوهات/Kohat Pass در یکی از ایالت های شمال غربی کشور پاکستان، واقع شده است. این منطقه به دلیل وجود کارگاه های محلی ساخت سلاح و بازارهای محلی فروش اسلحه دست ساز، توسط قبایل ساکن آن بسیار مشهور می باشد.
2- مشخصات ویژه سلاح لی انفیلد شماره 1 اِم کا 3 استار/MK III* No.1به نمایش در آمده در یکی از ویترین های سالن زیرزمین موزه:
لوح فلزی نصب شده برروی جعبه این سلاح، نشان می دهد که این تفنگ اهدائی از سوی اداره تسلیحات ارتش در تاریخ 4 آبان ماه 1333 به مناسب تولد پهلوی دوم می باشد. این سلاح تولید کارخانه ایشاپور هند است.
در انتها باید افزود که نحوه عملکرد هر دو سلاح معرفی شده کارخانه لی- انفیلد به دلیل برخورداری از سیستم گلنگدن، بسیار ساده می باشد. به طوری که ابتدا دسته گلنگدن را با حرکتی رو به بالا و عقب جابه جا شده، سپس توسط دو کلیپ 5 تای از طریق شیار مخصوص بالای گلنگدن فشنگ ها در دو مرحله وارد خشاب ده تایی می گردند. در انتها گلنگدن به جای اصلی برگردانده می شود تا تفنگ آماده شلیک شود. پس از کشیدن ماشه، فشنگ شلیک می شود. برای خروج پوکه باید مجدد گلنگدن به بالا و عقب حرکت داده شود. برای مسلح شدن مجدد سلاح، حتماً گلنگدن باید به جلو و پایین در جهت قرارگیری درست (محل خود) جای گیرد. درانتها می توان افزود جهت دسترسی به اطلاعات هرچه بیشتر و کامل تر در این زمینه، خوانندگان محترم می توانند به مقاله ای تحت عنوان "اسلحه لی– انفیلد/Lee–Enfield موزه سلاح های دربار" به بخش آزاد مقالات پژوهشی سایت مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد به آدرس: www.sadmu.ir مراجعه نمایند.