"این کوزه چو من عاشق زاری بوده است"

در گالری دوم موزه استاد بهزاد اثری به نام "این کوزه چو من عاشق زاری بوده است" وجود دارد . این تابلو در اندازه 5/62×43 سانتیتر با تکنیک سفید قلم بر زمینه مشکی کار شده که این تکنیک یکی از ابداعات استاد حسین بهزاد در نگارگری معاصر ایران است.

این اثر از جمله آثار استاد حسین بهزاد است که بسیار هنرمندانه ، قوی و مفهومی کارشده  و برگرفته از رباعیات خیام است که می گوید :

 این کوزه چو من عاشق زاری بوده ست               در بند سر زلف نگاری بوده ست

این دسته که بر گردن او می بینی                     دستی است که بر گردن یاری بودست

خیام در این دو بیت، اشاره به کوزه ای دارد که روزی مثل وی عاشق و دلداده و اسیر نگاری بوده و دسته ای که محکم و استوار در جای خود بر بدنه کوزه قرار گرفته مشابه همان دستی است که دور گردن یار حلقه زده و از قدرت عشق توان ایستایی و مقاومت در برابر مشکلات زندگی را کسب کرده است. در واقع می توان گفت منظور خیام از سرودن این شعر نشان دادن تاثیرات عشق بر روح و جسم و تمام عناصر موجود در عالم هستی است. 

 با توجه به معنای شعر، استاد حسین بهزاد این منظور را به شکل زیبایی مجسم نموده بدین ترتیب که مردی را در پس زمینه تابلو که گویا راوی این ابیات است تصویر کرده که با دست به کوزه ای متلاشی که فقط دسته ای از آن سالم مانده است، اشاره می کند و در واقع از حال و روز خود برای یاری که مقدم بر او ایستاده سخن می گوید.

می توان این اثر را یکی از آثار منحصر به فرد استاد حسین بهزاد در دسته بندی کارهای قلمگیری سفید بر زمینه تیره وی قلمداد کرد چراکه به دلیل اهمیت و جایگاه ویژه سوژه ، با رنگ گذاری خاکستری که آنهم تلفیقی از مشکی و سفید می باشد رنگ دیگری را بصورت مشخص و متمرکز استفاده کرده است . بدین معنی که در مرکز تصویر، زنی با موهای بلند تا نزدیکی پا ، تمام قد و به رنگ خاکستری تصویر شده که پیراهنی خاکستری ، شلوارگشاد آبی- خاکستری به تن و کفشی به رنگ خاکستری تیره به پا دارد . رنگ خاکستری علاوه بر اینکه مفهوم در سایه بودن یک موضوع را می تواند القا کند ، نشان دهنده بی نیازی و در مواردی ، شرم و حیا می باشد و بکارگیری این رنگ با توجه به جایگاه معشوق به تصویر درآمده ، بیننده را به تفکر واداشته و رازآلود است.

لباس زن از دو قسمت تشکیل شده ، بالای پیراهن مزین به نقوش هندسی و قسمت پایین پیراهن ساده بدون هیچ نقشی که حاشیه ای طلایی رنگ بالاتنه را از دامن جدا می کند و شالی شل و آویخته به کمر ، تصویر شده است.

در گردن زن دو گردنبند دیده می شود، گردنبند اول طلایی و گردنبند دوم مرواریدگونه بوده که چیزی شبیه عقیق از آن آویزان شده است. وی گوشواره ای آویخته بر گوش و کلاهی با  تزیین دو پَر وحاشیه طلایی رنگ ، بر سر دارد.

استاد بهزاد از محدوده میانه تصویر به پایین گل و برگهای مختلف و تپه های کوچکی را با  قلمگیری سفید تصویر نموده و فقط در سمت چپ تصویر گلهایی برنگ طلایی را به جهت تمایز و چرخش چشم بر روی اثر نشان داده است.

یکی از ابتکارات استاد حسین بهزاد تصویرسازی خاک و سنگ در قالب صورت انسانی و حیوانیست که در این اثر 12 صورت را در فرم انسانی و حیوانی به چشم می خورد .

در پایین سمت چپ تصویر ، دوبیت از رباعیات خیام به رنگ سفید و خطی ریز به چشم می خورد که استاد بهزاد با خط خود ابیات مذکور را پایین تابلو نوشته است . پایین این دو بیت، امضا استاد حسین بهزاد به تاریخ 10/8/1323 دیده می شود .

نگارنده : اعظم معمارزاده، کارشناس و راهنمای موزه استاد بهزاد