"شاه عباس وهمراهان "

اثر "شاه عباس وهمراهان "

درگالری اول موزه استاد حسین بهزاد اثری به نام شاه عباس وهمراهان درابعاد22×5/17سانتیمتر موجود است.

این اثرکلا در سبک مکتب هرات به تصویردرآمده است ولی یکی از نمونه های خاص موجود درموزه استاد بهزاد است که در واقع تلفیقی از نقاشی دوسبک مکتب هرات و اصفهان می باشد.

ترکیب بندی های متقارن وغیر متقارن، واقع گرایی  درنقاشی گل وگیاه،  قالب بودن رنگ آبی و طلایی درکل تصویر، مهارت درترسیم طراحی اندام، تراکم در مرکز صحنه، استفاده از ترکیب بندی دایره  از ویژگی های مکتب هرات است.

و ویژگی های مکتب اصفهان نیز به شرح ذیل است : وجود سربند های مزین شده باتاج یا پر که برای پوشش زنان استفاده شده و برای ملازمان ومردها ابتداکلاه کوچک پوستی را روی سرقرار داده  وسپس دستاری به شکل عمامه دور کلاه می پیچیدند.

به طور کلی لباس زنان ومردان در نگاره ها این دوره به سه بخش سرپوشها، تن پوش ها وپاپوش ها دسته بندی می شود. سرپوش مردان عموما شامل انواع کلاه و دستار بوده و به دلیل ارتباط با دربار چین،  پوشش سر در دوران ایلخانان وتیموریان متحول شد و تاثیرات خاور دور در تن پوشها وسلاح ها بویژه پوشش سر را می توان مشاهده کرد .

در این اثر شاه عباس کلاهی با  ویژگی های مذکور به سر کرده و قبایی به رنگ آبی با گل های قرمز تزیین شده به تن دارد. روی قبا شالی به رنگ سفید و قهوه ای که زیر شکم بسته وخنجری زیرشال خود قرار داده دیده می شود.  او کمانی در قلاب  بر روی کمر و تیر ها درون تیردان بر پشت وی دیده می شود.

 در این اثر، استاد بهزاد، تصویر شاه عباس را درحالی تصویر نمود  که دست دیگرشاه به سمت بانویی که روبروی وی نشسته اشاره می نماید. بانو پیراهنی به رنگ قهوه ای کم رنگ با طرح طلایی و دکمه های که به سبک چینی تزیین شده به تن دارد و شالی به دور کمربسته  و همچنین شالی به روی شانه اش آویزان کرده و نیم تاج و دستاری که بایک پر تزیین شده به سر دارد.

پسرجوانی که در پشت شاه عباس ایستاده سبوبه دست وقبای قهوه ای  به تن دارد. همان طورکه قبلا درخصوص ویژگی سرپوش  ها درمکتب اصفهان ذکر گردید ، برسراین جوان کلاه پوستی که عمامه ای به دور آن پیچیده شده دیده می شود. اوشالی به کمر و شلواری به رنگ کرم به تن دارد که پایین شلواربامچ پیچ  پیچیده شده . مچ پیچ ها یکی  از نشانه های سبک لباس در دوران تیموری می باشد.

درقسمت پایین تابلو ودر جلوی پای شاه عباس سینی دو پیاله ویک سبو دیده می شود وظرفی شامل پنج عدد انار درمیانه تصویر نمایان است .دو انار دیگربرروی زمین وجلوی پای بانوبه تصویر درآمده است.

زمینه این تابلو به رنگ بژمی باشد و زمینی که این افراد بر روی آن نشسته اند با چمن وبوته وگل بوته هایی نمایش داده شده است. در پشت شاه عباس دودرخت دیده می شود که یکی شامل  برگهایی به رنگ  سبز  و قهوه ای و آبی و دیگری با شکوفه های صورتی می باشد . می توان اینگونه استنباط کرد که درخت وشکوفه های آن نمادی از این زن بازیبایی و لطافت لازم  ودرخت نیمه خزان نمادی از شاه عباس با پختگی وتجربه اوست.

منابع:

 -نقاشی ایرانی /بازیل گری /ترجمه عربعلی شروه

-تاریخچه خوارزمی –فصل نامه علمی –تخصصی –سال چهارم پاییز1395صفحه 192

-سایت:تبیان 

پژوهشگر: اعظم دادپاس، کارشناس موزه بهزاد

@saadabadpalace