کلمات قصار امام حسین (ع) در موزه میرعماد

کلمات قصار امام حسین (ع) در موزه میرعماد

خط شکسته نستعلیق از جدیدترین خطوط خوشنویسی اسلامی و ایرانی است که در اوایل سده یازدهم هجری قمری ابداع شداین خط را می‌توان ایرانی‌ترین خط از میان خطوط مختلف خوشنویسی اسلامی دانست.خط شکسته نستعلیق از طرفی حاوی جزئیاتی از خط تعلیق است که در تندنویسی به کار کاتب می‌آید...

  • کد مطلب: 3923
  • تاریخ انتشار: سه شنبه 18 آذر 1393 - 08:54

خط شکسته نستعلیق از جدیدترین خطوط خوشنویسی اسلامی و ایرانی است که در اوایل سده یازدهم هجری قمری ابداع شداین خط را می‌توان ایرانی‌ترین خط از میان خطوط مختلف خوشنویسی اسلامی دانست.خط شکسته نستعلیق از طرفی حاوی جزئیاتی از خط تعلیق است که در تندنویسی به کار کاتب می‌آید. در واقع خط شکسته پلی است میان روانی و تند نویسی تعلیق و ظرافت و زیبایی نستعلیق.
در اواسط قرن هشتم هجری سه قلم از خطوط ایرانی-اسلامی یعنی «تعلیق»، «نستعلیق» و «شکسته نستعلیق» بر جریدهٔ ایام جلوه‌گر شدندقرن هشتم و نهم هجری در هرات از بهترین دوره‌های رشد خوشنویسی به شمار می‌آید و این هنر بزرگ پارسی در تمام مجامع و موسسات علمی مورد توجه بوده، شاهان و شاهزادگان به آن نظر ویژه‌ای داشته‌اند تا آنجه که خط نویسان و خط شناسان بسیاری را در دربار خویش جلب کرده و آنان را ترغیب و تشویق شایسته می‌نمودند. عده‌ای «مرتضی قلی خان شاملو» حاکم هرات و برخی دیگر «محمد شفیع هروی» معروف به «شفیعا» را ابداع کنندهٔ این خط دانسته‌اند. مرحوم عبدالمحمد خان ایرانی مولف کتاب «پیدایش خط و خطاطان» عقیده دارد که که شکسته نستعلیق در زمان صفویه به وجود آمد و «مرتضی قلی خان شاملو» آن را از نستعلیق رویاند. همچنین اذهان می‌دارد که میرزا شفیعا هراتی از خوشنویسان این قلم که منشی مرتضی قلی خان بوده‌است آن را تکمیل نموده‌است.

در نیمهٔ دوم سده دوازدهم «درویش عبدالمجید طالقانی» شکستهٔ نستعلیق را به اوج تکامل رسانید. شیوه شکسته نویسی از زمانی که در نیمه دوم قرن ۱۲ درویش عبدالمجید طالقانی این خط را به کمال رساند و آن را قانونمند نمودبعد از درویش عبدالمجید طالقانی از شکسته نویسان مهم دوره قاجار می‌توان از میرزا حسن اصفهانی , محمد رضا اصفهانی , میرزا کوچک اصفهانی , محمد علی شیرازی و نهایتاً سید علی اکبر گلستانه را نام برد که پل ارتباطی بود بین نسل گذشته با دوران معاصر. میرزا غلام رضا شکسته را بسیار نزدیک به درویش می‌نوشت و از سید گلستانه آثار درخور توجهی در خط شکسته نستعلیق باقی مانده‌است.خط شکسته در بدو پیدایش به طور کلی به دلیل سرعت در نوشتن پدیدار گشت و با رها شدن قوس‌ها و سایش دندانه‌ها و اتصالات حروف و کلمات در خط نستعلیق بوجود آمد.این رهایی و روان شدن تا جایی رسید که پیوستگی‌های بی شماری را به دنبال داشت که همین امر موجب دشوار شدن خواندن آن شد.ترکیب بندی و طراحی صفحه در خط شکسته از اهمیت بسیاری برخوردار است، چرا که خط شکسته به دلیل پیچش‌های بسیار در کلمه وسط، کلیات ترکیب آن نیز از فرم خاصی تبعیت می‌کند. قدما در ترکیب بندی از اقلام ریز و غالباً از یک قلم استفاده می‌کردند ولی شکسته نویسان امروزی ترکیبی از اقلام مختلف از غبار تا جلی و شش دانگ را در یک صفحه ترکیب می‌کنند. در این شیوه هر قطعه‌ای فرم و فضاو ترکیبی خاص خود را پیدا می‌کند و شاید عمده‌ترین تحولی که در خط امروز و در صفحه آرایی خط شکسته پدید آمده، همین تنوع و تازگی است.

از نمونه قطعات خوشنویسی به شیوه تحریری موجود در موزه خط و کتابت میرعماد اثری با قلم عبدالباقی قاجار محفوظ است این اثر با شماره ردیف 470 و شماره اموال فرهنگی 3735 نگهداری میشود و در سال 1276 تهیه شده است ابعاد ان 29 * 18  و با متن در رابطه با امام حسین ع نگارش شده است .

نام پدر عبدالباقی قاجار مؤیدالدوله طهماسب میرزا است که تخلص او عشرت است
تولد و وفات: ( ... - ۱۲۸۰) قمری
محل تولد: مشخص نیست.
شهرت علمی و فرهنگی: خطاط و شاعر
در ابتدا سلطنت محمدشاه قاجار ، که پدر وی حکومت همدان را داشت ، به دنیا آمد. در جوانی مقدمات علوم را فرا گرفت و در ادبیات سرآمد شد. در نزد میرزا ابوالفضل ساوجی هم تحصیل علم کرد ، هم تعلیم خط گرفت و در نستعلیق مهارت یافت. عبدالباقی علاوه بر خوشنویسی ، شعر نیز می‌سرود و اشعار او بیشتر ، قصیده و غزل و رباعی و مقطعات است. ناصرالدین شاه وی را محترم می‌داشت و عبدالفاضل می‌نامید و او را چندی مأمور فارس کرد و سپس حکومت لارستان را بدو تفویض نمود. در "المآثر و الآثار" نیز تحت عنوان عبدالفاضل ذکر وی آمده است.طهماسب میرزا مؤیدالدوله  پدرش پسر دوم محمد علی میرزا دولتشاه پسر اكبر فتحعلی‌شاه قاجار و داماد عباس میرزا نایب‌السلطنه و چون گاهی هم شعر می‏گفته سرور تخلص شعری او بوده است. طهماسب میرزا پس از فوت محمدعلی میرزا دولتشاه پدر خویش در سال 1237 هجری قمری، در دستگاه عموی خود عباس میرزا نایب‌السلطنه وارد خدمت شد. عباس میرزا از او نگهداری می‏كرد و بعد او را به دامادی خود اختیار نمود.