اثر قطاعی استاد تبریزی در موزه میرعماد

اثر قطاعی استاد تبریزی در موزه میرعماد

از نمونه آثار خوشنویسی قطاعی در موزه میرعماد نمونه قطعه خط نستعلیق جلی 5 دانگ عالی مورب نگاری رنگین نویسی است که توسط علا الدین تبریزی در سنه 1051 مصادف با دوره صفوی نوشته شده است و از نظر سبک و تکنیک در سطح عالی قرار دارد علاالدین محمد بن شمس‌الدین محمد حافظ تبریزی ملقب به مُلا عُلا بیک ...

  • کد مطلب: 3670
  • تاریخ انتشار: سه شنبه 2 ارديبهشت 1393 - 11:48

هنر كاغذبری یا به اصطلاح قدیم قطاعی  رشته ای از هنرهای تزئینی و دستی است این هنر در ایران ناشناخته و گمنام مانده و در حدود سدهٔ نهم هجری قمری از چین به ایران زمین آمده و از اینجا به كشور عثمانی راه یافته است و از این طریق به اروپا رفته و گسترش جهانی یافته است  استادان و هنرمندان چیره دست و بزرگی دست بدان و یازیده و شاهكارهای زیبائی پدید آورده اند كاغذبری با خوشنویسی – نگارگری – جلدسازی سوخت، وصالی و سوزندوزی همبستگی نزدیك دارد  كاغذبری ، یكی از رشته های ظریف و دقیق و زیبای هنری است كه در آن هنرمند پس از طراحی روی كاغذ ساده یا رنگین ، نقش را با مقراض یا كار مخصوص ( شفره ) آن چنان با دقت و ظرافت از میان كاغذ در می آورد كه شكل اصلی خود را كاملاً نگاه می داشت و با چسبانیدن آن بر زمینه ای برنگ دیگر خود را هم چون قطعه ای نقاشی زیبا نشان می دا . موضوع بیشترین بریده ها،نقش جانوران،پرندگان و برگهای و نقشهای هندسی یا خطهای خوش بود و گاه در بریدن برخی طرحها ، بویژه خطهای خوش ، این كار با چنان تردستـی و استادی انجام می گرفت كه جای جای خالی آنها ، با قرار دادن روی زمینهٔ تیره تر و یا روشنتر ، خود قطعهٔ مستقل دیگری را تشكیل می داد . 

در تعریف این هنر در فرهنگ نظام آمده است 

قطعه بریدهٔ آن را گویند كه اول ، قطعه یا خط را بر كاغذ رنگین سوای سفید ، نویسند بعد آن حروف را بریده وبرآرند وآن را بر كاغذ سفید چسبانند،حروف سفید به نظر می آید . 

با بررسی نمونه ها و نام و جای زندگی كاغذبران ، چنین پیداست كه رواج و گسترش این هنر در میان مردم شهرهای هرات – تبریز – شیراز – بیش از جاهای دیگر ایران بوده است لكن در مورد پیدایش این هنر در ایران و سرچشمه های آن نظرات مختلفی است  زیبا ترین نمونه های وصالی در هنر کتاب آرایی را میتوان در مرقعات خطی سبک هندو ایرانی متعلق به قرن 10 و 11 ه.ق ایران و هند مشاهده کرد.

از نمونه آثار خوشنویسی قطاعی در موزه میرعماد نمونه قطعه خط نستعلیق جلی 5 دانگ عالی مورب نگاری رنگین نویسی است که توسط علا الدین تبریزی در سنه 1051 مصادف با دوره صفوی نوشته شده است و از نظر سبک و تکنیک در سطح عالی قرار دارد علاالدین محمد بن شمس‌الدین محمد حافظ تبریزی ملقب به مُلا عُلا بیک یا علاالدین تبریزی از استادان خطوط ششگانه به‌ویژه در خطوط ثلث، نسخ و رقاع در نیمه دوم قرن دهم و نیمه اول قرن یازدهم بوده است. او شاگردان صاحب نامی چون عبدالباقی تبریزی و علیرضا تبریزی عباسی را تربیت کرده است. از آثار او کتیبه‌هایی در عمارت‌های مختلف شهر تبریز بوده که غالبا در اثر گذشت زمان از میان رفته است عُلا بیک شاگرد شمس‌الدین محمد تبریزی نویسنده فرمان شاه طهماسب است و عبدالباقی تبریزی که بعضی از کتیبه‌های مسجد امام مسجد شاه یا مسجد سلطانی اصفهان را به امر شاه عباس نوشت از شاگردان او بوده است آثار تاریخ دار علاءالدین تبریزی از سال ۹۶۳ تا نیمه قرن 11 ه‍.ق دیده شده است.