تابلو تبریک نوروز در موزه استاد میرعماد

تابلو تبریک نوروز در موزه استاد میرعماد

در موزه میرعماد نمونه ایی از خطوط تزئینی و تصویری نگهداری میشود که یک نمونه آن قطعه خط نستعلیق تزئینی جلی با 6 دانگ کتیبه ایی است که در سنه 1320 ه.ق توسط حسن زرین قلم تاج الشعرا نوشته شده است ...

  • کد مطلب: 3138
  • تاریخ انتشار: چهارشنبه 7 فروردين 1392 - 10:09

در موزه میرعماد نمونه ایی از خطوط تزئینی و تصویری نگهداری میشود که یک نمونه آن قطعه خط نستعلیق تزئینی جلی با 6 دانگ کتیبه ایی است که در سنه 1320 ه.ق توسط حسن زرین قلم تاج الشعرا نوشته شده است و متن آن عید سعید نوروز بر دوست مهربان مبارک باد است.

  این اثر زمینه بندی و الوان  داشته که درون خطوط نقاشی تصویری شده و حواشی آن بندی و قابقابی بخط نستعلیق است.

 ابعاد اثر 39*5/47 سانتی متر است و در طبقه اول موزه میرعماد در بخش نمایش آثار تزئینی نگهداری میشود.

 تاج الشعرا از خوشنویسان نیمه دوم قرن 13 و اوایل قرن 14 ه.ق و از کاتبان ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه بوده است. وی شاعر نیز بود و از 6 دانگ تا غبار را خوش و متوسط می نوشت. از زمان مرگ و تولد او اطلاعی در دست نیست .

هنر  تزئین خط در ايران سابقه طولاني دارد از زمانی که خط ابتدايي در شوش در هزاره 4 ق.م ابداع شد. همچنین  در پاسارگاد سه نوع كتيبه ( فرس قديم – ايلامي – بابلي ) بدست آمد كه دنباله ی سنتي بود كه شاهد آن معبد چغازنبيل است.

 در دوره اسلامي شكل هنر تغيير نمود و در تمام مسير تحول خود اين هنر با نقوش رايج تزئيني تركيب گرديد.  در بين تمام اين نقوش، خط به عنوان يك عنصر مكمل بيشتر به جهت بيان مفاهيم اسلامي و عقيدتي بكار گرفته شد.

  يكي از اين حالات خطوط تزئيني است كه با نقوش رايج تلفيق گرديد و بيشتر جنبه تزئيني داشت که بارزترين آن در عصر معاصر نقاشي خط است.

 خطوط تزئيني به انواع ( خطي – هندسي ) – (خطي – نباتي ) – ( خطي – حيواني ) – (خطي – انساني ) تقسیم شده است.  خطي و حيواني با سابقه قبل از اسلام  زماني كه اشكال پرندگان را روي سفالينه ها نقاشي ميكردند می رسدو در دوره ساساني از نقش پرنده به عنوان نمادين بر ظروف نقش می کردند.

در دوره اسلامی  از خطوط ثلث و نسخ و تعليق و نستعليق استفاده کردندو نوشته را با محتواي آن تطبيق دادند مانند اشكال كبوتر كه از بسم الله ساخته ميشد و يا لك لك مومن كه تكرار لك هميشه خدا را ميستايد يا شكل خروس و مرغ به سان پرنده فرشته سان كه اذان ميگويدنوع  خطي هندسي با رواج دين اسلام وبدلیل  ممنوعيت سنت تصوير سازي استفاده شد و بهره گيري از نقوش گره دار و دوار در آثار هنري ايران بويژه در دوره ساساني و اشكاني ديده ميشود كه ايده مناسبي جهت جايگزيني خطوط تزئيني كوفي بنايي گرديد. نقش خطي نباتي نقوش گياهي ساده شده ایی است  که  با ديگر خطوط اسلامي مانند كوفي و ثلث ونسخ در يك زمينه پر از گل و بته نمود يافت نوع خطي و انساني  همزمان با تكامل خط در دوره سلجوقي و بعدها ايجاد مكاتب هنري تيموري و صفوي با نقش انسان و حيوان در آميخت مانند خطوط كوفي تزئيني روي پارچه و فلزات كه خطوط راست آن را چين داده و يا با برگها و سر انسان و حيوان تزئين ميكردند.

 از دیگر انواع خطوط تزئيني مانند : انواع کوفی تزئینی  , انواع ثلث تزئینی – نسخ گلزار ’ غبار ’ خفي در هيات فرشته ’ نسخ غبار مثني و متناظر , توقيع مسلسل و مزهر , رقاع مسلسل , نستعليق و شكسته نستعليق تزئيني گلزار و تصويري و ناخني , تعليق طغرايي ديگر خطوط تز ئيني مانند :  خط آيينه ايي ( توام – مثني ) خط ايغوريخط بيضاوي-خط حروف التاج -خط رمل خط ريحان يا گلزار-خط باژگونه - خط شجري يا سروي- خط شعله ايي خط لرزه خط مسلسل  خط مشكل خط ناخنيهمچنین نقاشيخط  در قرن 13 ه.ق نستعليق گلزار و تصويري ابداع شد که  پايه نقاشيخط در دوره معاصر پي ريزي گردید.