در نیمه ی دوم هزاره ی دوم پیش از میلاد، تقریباً مقارن با مهاجرت آریاییان و رواج آهن، نوعی سفال خاکستری رنگ در مناطق شمال، شمال شرقی و شمال غربی ایران ظاهر شد که باستان شناسان این پدیده را فرهنگ سفال خاکستری نامیده اند.

معروفترین تپه ها و گورستانهای باستانی که تماماً یا لایه هایی از آنها متعلق به فرهنگ سفال خاکستری می باشند عبارتند از: شمال شرقی ایران: تپه حصار دامغان- تپه گنبد قابوس_تورنگ تپه و شاه تپه گرگان دشت تهران:گورستان قیطریه ومحوطه باستانی کهریزک- گورستان پیشوای ورامین و تپه سفالی روستای  معمورین- گورستانهای باستانی خوروین و چندار در ناحیه برغان.

 خاستگاه سفال خاکستری را که ظهور آن موجب منسوخ شدن سنت سفال منقوش دوره های قبلی گردید شمال شرق ایران دانسته اند. بر اساس مطالعات انجام شده و نتایج آزمایشهای رادیو کربن ( کربن 14 ) سفالینه های خاکستری مکشوفه از تپه حصار و تورنگ تپه چند سده قدیم تر از سفالینه های خاکستری دیگر مناطق باستانی ایران است .

نمونه ایی از این سفال در سرسرای اصلی کاخ موزه ملت نگهداری می شود که مربوط به هزاره اول قبل از میلاد می باشد و از منطقه املش بدست آمده است .

سفالهای املش مربوط به سده های هفتم و هشتم و نهم قبل از میلاد است که از قبور باستانی مناطق کوهستانی کشف شده اند این کوهپایه ها و کوهستانها ی اطراف آن از گذشته های دور ییلاق مردم گیلان  بوده است. کوزه گر و پیکره ساز املش در تولید گاو کوها ن دار (ورزای) اثر جاودانی از خود بر جای نهاده زیرا طبیعت این حیوان را بدون هر گونه نشانه یا تجرید نشان داده است. این مطلب گویای این است که سفالگر،دامدارو چوپان ، آشنا با حیوانات منطقه املش بوده،در درک و احساس خود و شکل بخشیدن به این حیوان بسیار استادانه و ماهرانه عمل کرده است.

دیگر آثار موزه ها