به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل مجموعه سعدآباد، محمدرضا کائینی نویسنده و پژوهشگر حوزه تاریخ در پنجمین روز از مراسم «نمایشگاه و روایتگری کودتای ۲۸ مرداد» با حضور در کاخ‌موزه ملت واقع در مجموعه فرهنگی_تاریخی سعدآباد، اظهار داشت: در زمان مصدق مردم در پی مدت ها فداکاری در صحنه تقریبا مایوس شده بودند و صحنه سیاسی را خالی کردند؛ بنابراین راه برای کودتای ۲۸ مرداد باز شد.
وی افزود: اساسا نکته کلیدی در این رویداد و هر نوع واقعه تاریخی دیگر، حضور مردم در صحنه است. به طوری که در این کودتا عدم حضور مردم و یاس و ناامیدی آنها از بهبود شرایط توسط مصدق به انحلال و سرنگونی دولت مصدق منجر شد. تا حدی که در زمان تسخیر خانه ایشان حتی یک نفر در خانه دکتر مصدق برای حمایت از او حضور نداشت. به طوری که شخص مصدق بعدها در دادگاه گفت: بعد از ترک منزلم غارتگران به من کاری نداشتند بلکه در پی غارت منزل بودند.
کائینی ادامه داد: در مورد ماجرای انحلال مجلس هفدهم که زمینه ساز کودتا بود؛ در واقع تفکر مصدق براین مبنا بود که باید جلوی راهیابی نمایندگانی را گرفت که با اعمال نفوذ دربار به مجلس راه پیدا میکنند، تا حدی که در برخی از شهرها به دستور وی به انحلال انتخابات انجامید. مصدق تلاش کرد وابستگان به دربار وارد مجلس نشوند. با این حال و با اینکه نمایندگان از طرفداران مصدق بودند؛ رفتارهای سیاسی دکتر به خودی خود بسیاری از نمایندگان را به خود دکتر مظنون کرد. به عنوان مثال ایشان شخصی خود رای بود و آدم هایی پایین تر از سطح فکری خود را به عنوان همکار انتخاب میکرد. مشورت ها را صوری انجام میداد و بعضا در مواردی که نمیخواست پاسخگو باشد، بیماری را بهانه میکرد. در نهایت نیز مصدق با گرفتن اختیار قانونگذاری از مجلس نمایندگان را به خود بدبین کرد.
وی همچنین گفت: مصدق پس از اینکه از زهری یکی از نمایندگان مجلس، استیضاح گرفت به زعم مصدق از مجلسی که از حامیان ایشان بود ممکن بود رای اعتماد نگیرد. تصور کرد از مجلس رای نخواهد آورد. با انتخاب حسین مکی در مجلس که از مخالفان مصدق بود، دکتر احتمال عدم رای اعتماد خود را از مجلس داشت.
این نویسنده در بخش دیگری از سخنانش اظهار کرد: دکتر مصدق موافقین خود را در مجلس مجبور به استعفا کرد و بنابریان مابقی نیز به تبعیت استعفا دادند. بعد از آن باید ثابت میکرد مردم هم مجلس را نمیخواهند بنابراین رفراندوم گذاشت. در صورتی که در قانون اساسی در این مورد حق رفراندوم تدوین نشده بود. رفراندوم در انحلال مجلس کاملا وجاهت قانونی داشت.
کائینی در پایان خاطر نشان کرد: از دیگر دلایل تضعیف مصدق این بود که پس از ترور محمدرضا پهلوی در بهمن ۱۳۲۷ در بازدید از دانشگاه، متوجه شد که جو سیاسی به ضرر اوست. لذا با انحلال مجلس توانست اختیارات خود را افزایش دهد و در نتیجه میتوانست نخست وزیر را شخصا عزل و نصب نماید. در پایان متذکر می شوم نقش مردم در صحنه های سیاسی همیشه در اولویت قرار دارد.