طبیعت بی جان
ومعرفی اثری در کاخ موزه سبز
پژوهشگر:ماندانا کرمى/کاخ موزه سبز-آبان ١٤٠٠
🔸طبیعت بی جان (still life) :
نقاشی "طبیعت بی جان" عبارت است از تصویرکردن اشیاء بی تحرک که ممکن است قبلاً بخشی از طبیعت بوده اند ؛ مانند گلها ، میوه ها و گیاهان جدا شده از گیاه جاندار ، سنگ ها ، جانوران مرده و یا دست ساخته های بشر مانند ظروف ، پارچه و کتاب .
در مصر باستان در قسمت اندرونی اتاقهای تدفین ، نقوشی از میوه ها و ظروف پر از غذا می کشیدند ؛ با اعتقاد به اینکه در جهان دیگر ، این میوه ها و خوراکیها ، واقعی می شوند و متوفی از آنها تغذیه می کند. در نقاشی ها و به تبع آن موزاییک کاری های یونان و روم باستان نیز تصاویر ظروف ، میوه ها، مرغ و ماهی مرده و ... دیده می شود. نمونه هایی از شاهکارهای باستانی از نقاشی طبیعت بی جان در شهر پُمپئی ایتالیا بر روی دیوارهای خانه های ثروتمندان دیده می شود که شامل تصویر میوه و مرغ و ماهی مرده و... است که برای نشان دادن ثروت و وفور نعمت در بر روی دیوار های خانه شان به نقاشان سفارش داده می شدند. با وجود چنین پیشینه ای ، نقاشی طبیعت بی جان به عنوان یک ژانر هنری و با این نام در هلند و از قرن ١٦ میلادی شروع شد ؛ به طوری که اصطلاح still-life در زبان انگلیسی از stilleven هلندی مشتق شده است.
از آنجاییکه تصویر جانور مرده و یا گیاه مرده ( به عنوان مثال برگ جدا شده از درخت ) هم می تواند موضوع طبیعت بی جان باشد ، پیشرفت این ژانر از نقاشی تاثیرزیادی بر پیشرفت علومی مانند گیاه شناسی و جانور شناسی گذاشت . ترسیم اجزای بدن انسان مرده که بخشی از طبیعت بی جان محسوب می شود هم به پیشرفت کالبد شناسی کمک شایانی کرد .
در برخی از نقاشی های مذهبی عصر طلایی هلند یعنی قرون ١٦تا ١٧میلادی تصویری از جمجمه انسان دیده می شود که در واقع گذر انسان از زندگی به مرگ را نشان می دهد . این نوع نقاشیها معروف بهvanitas هستند و خود تبدیل به ژانری از نقاشی طبیعت بی جان شدند.
یکی از مزایای نقاشی از طبیعت بی جان این است که به هنرمند اجازه می دهد به سلیقه خود چیدمان بدون تغییری را به وجود آورد و فرصت کافی برای ترسیم نقاشی داشته باشد . به همین دلیل نقاشی برای افراد مبتدی عموماً از نقاشی طبیعت بی جان شروع می شود . نقاشی از طبیعت بی جان ، بسیار عوام پسند است. شاید به همین دلیل از نظر هنری در رتبه پایینی قرار گرفته است ؛ هرچند که نقاشان بزرگی مانند پل سزان ، از موضوعات ساده ای مثل نقاشی از میوه ها ، آثار بی بدیلی خلق کرده اند .
معرفی تابلو نقاشی طبیعت بیجان، موجود در کاخ موزه سبز:
این اثر نقاشی، رنگ و روغن روی بوم میباشد که در مخزن این کاخ موزه نگهداری میشود.
ابعاد آن ۲۵*۵۱ سانتیمتر است و مربوط به قرن ۱۹ میلادی است.
مضمون آن دو عدد هلو ترسیم شده بر روی تاقچه ای است که به دلیل کوچکی تصویر، برای ایجاد جلوه بیشتر ، از قاب بزرگتر با پوشش کرم رنگ پارچه ای و در واقع از نوعی پاسپارتو استفاده شده است . نورپردازی تنها بر روی هلوها انجام شده است ، به همین دلیل زمینه نقاشی کاملاً تیره است و چیزی در آن دیده نمی شود.شاید به علت شدت نور پردازی بر روی هلو ها ، رنگ زرد در آنها نسبت به رنگ قرمز غلبه بیشتری دارد. هلوی سمت چپ دارای شاخه ای با چند برگ است. در نگاه اول ، به نظر می رسد رنگ گذاری بر روی بوم کامل نشده و برای به پایان رساندن کار، نیاز به لایه های بیشتری از رنگ وجود دارد. اما با نگاه عمیق تر ، بر روی شاخه هلوی سمت چپ ، مگسی دیده می شود که بسیار طبیعی و واقع گرایانه تصویر شده و به تمام جزییات بدن مگس توجه شده است که احتمالاً هنرمند با مشاهده بدن مگس مرده با ذره بین چنین تصویر دقیقی را خلق کرده است.