نبرد سرباز و شیر دال ،
نقش منبت درب ورودی زیر زمین کاخ موزه سبز
منبت:اثر استاد علی مختاری
گرد آورنده:عاطفه هزاوه(کارشناس ارشد کاخ موزه سبز)
عکس:آرشیو موزه
🔹این نقش برجسته بر روی درب ورودی به سمت زیرزمین کاخ قرار گرفته است که نشان دهنده تصویر موجودی افسانه ای است به نام شیردال که با بدن شیر، همراه با بال و غالبا صورت پرندگان شکاری مانند: عقاب ، شاهین، باز و قرقی است.
🔸باید توجه داشت که دیدگاههاى متفاوتى(تاریخى و اسطوره اى) نسبت به شیر دال در فرهنگ هاى مختلف وجود داشته است .
🔸 شیردال یکی از جانوران اسطوره ای مشترک در میان بسیاری از اقوام آسیایی و اروپایی است و نمونه هایی از آن در مناطقی از آسیای غربی ، مدیترانه و یونان کشف شده است و همچنین در معماری نیز کاربرد زیادی دارد.
🔸قدیمی ترین شیر دال کشف شده از آسیای مرکزی به سده های پنجم و چهارم پیش از میلاد بر میگردد و به حکومت های تابع امپراطوری هخامنشی تعلق دارد.
عمدتا شیردال ها را نگهبانی در برابر اهریمن، جادو و دروغ می دانستند ،در مواردى به عنوان نگهبان گنج هاى پنهان و گاهى نگاهبانى شکست ناپذیر براى نیایشگاهها.
این جانوران گاه نقشى از نیروى شاهان بوده اند،گاه چون پشتیبانى دینى رخ نموده اند و گاه به سان موجودى هراسناک با توانى فرا بشرى قهرمان داستانهاى اساطیرى گشته اند.
🔹نام این جانور در پارسی میانه ( بشکوچ ) است.خیلی ها اعتقاد دارند سیمرغ در ادبیات کلاسیک پارسی نو، نمود نوینی از شیردال یا بشکوچ است هرچند نام خود سیمرغ به پیش از اسلام برمی گردد.
در این نقش برجسته سربازى را میبینیم که در حال نبرد با شیردال می باشد که با توجه به نوع پوشش ،سرباز رومى بوده و احتمالا برگرفته از واقعه زیر است:
جنگ حران،نخستین جنگ بین ایران و روم در منطقه ای در بین النهرین بین سپاه ایران و روم رخ داد و با شکست سپاه روم به پایان رسید.
از آن زمان تا هفتصد سال بین دو ابرقدرت باستان یعنی روم و ایران اشکانی و ساسانی حالت جنگ و گاهی صلح برقرار بود.
و تاریخ نگاران به سبب کثرت سالهای جنگ بین ایران و روم این جنگ هارا جنگهای هفتصد ساله ایران و روم نامیده اند.
در این تصویر احتمالا هنرمند شیردال را در نقش نیروى شاه و یا پشتیبان کشور در مقابل سربازان رومى دیده است.