آلبوم مدارس نظام
مشخصات اثر:آلبوم با روکش چرم قهوه ای حاوی چهل قطعه عکس سیاه و سفید به ابعاد تقریبی ۱۷در ۱۲ سانتیمتر،دوره پهلوی اول،تمامی تصاویر دارای زیر نویس به خط نستعلیق است.
عکاس :محمد جعفر خادم عکاس مخصوص پهلوی اول.
محل نمایش:موزه آلبوم ها و اسناد سلطنتی-گالری پهلوی اول.
پژوهشگر:بهروز همایون پور
ارتش ایران بعد از انقلاب مشروطیت به دسته های مختلفی تقسیم گردید که هر دسته تحت اداره افسران یکی از دولت های انگلیس،روسیه ،سوئد،اداره می شدند.این امکان داشت که هر یک از دسته جات با قوای فرماندهان خود،بنا بر مصالح دولت متبوع خود اقدام نمایند.رضاخان در دی ماه ۱۳۰۰ه.ش .زمانی که به وزارت جنگ منصوب شد دستور متحدالشکل کردن نیروهای نظامی را صادر کرد.
و برای ارتش ایران تنها نام" قشون"را برگزید .پس از تشکیل قشون متحدالشکل و انحلال ژاندارمری و قزاق خانه،فکر تشکیل یک موسسه آموزشی در سطح ارتش آنروز ایجاد شد .همانطور که در حکم عمومی قشون آمده است یک سازمان آموزشی به نام مدارس کل قشون در عمارت مسعودیه تاسیس گردید . مدارس نظام شامل چهار کلاس متوسطه و شش کلاس ابتدایی و رکنی از وزارت جنگ بودند.
اولین مدیر آن عزیزالله ضرغامی بود که بعد از سه ماه برکنار شد.بعد از وی مسوولیت مدارس نظام را حبیب الله خان شیبانی برعهده گرفت. در دوره ریاست او بود که لباس کلیه دانش آموختگان یک دست می شود. در زمستان فرنچ و شلوار کالیفه دار،کمربند،قلاب شیر خورشید فلزی،کلاه پوستی سفید و نشان شیر و خورشید ،لباس سلام نیز شامل نیم تنه سرمه ای و شلوار راسته ماهوت آبی با یراق زرد بود. در پائیز سال ۱۳۰۱ه.ش.مدرسه نظام به ساختمان کامران میرزا منتقل می شود.
به تدریج محوطه عمارت و باغ کامران میرزا توسعه پیدا می کند.حبیب الله خان شیبانی بعد از دوماه به ماموریت ویژه ای اعزام می شود،و ریاست مدارس نظام به محمد نخجوان(امیر موثق)واگذار می گردد. وی تا ده سال در این سمت باقی می ماند از این زمان است که مدارس نظام توسعه پیدا می کند. در زمان ریاست محمد نخجوان بر مدارس نظام چهار کلاس دایر شد. که عبارت بودند از ۱-قسمت ابتدایی به ریاست علی اصغر خان رفعت جا۲-قسمت متوسطه به ریاست غلام حسین خان نقدی۳-مدرسه صاحب منصبی به ریاست میرزا محمدخان رزم آرا(پدر حاج علی رزم آرا)۴-مدرسه دام پزشکی به ریاست مشیر اعلم.
برنامه آموزشی مدرسه ابتدایی منطبق با برنامه وزارت فرهنگ آن دوره بود ولی در مدرسه متوسطه گذشته از برنامه وزارت فرهنگ موضوعات نظامی نیز تدریس می شد و شاگردان پس از گذراندن دوره چهار ساله به دوره عالی راه می یافتند .دروس ارائه شده در مدارس نظام به مانند مدرسه نظامی سن سیر فرانسه بود .که شامل تاکتیک و خدمات صحرایی ،مشق های نظامی،ریاضیات،زبان خارجی(فرانسه و انگلیسی)بود.
هر دوره از مدارس نظام به نام یکی از پادشاهان نامی ایران موصوف بود.به عنوان مثال دوره اول به نام پهلوی و دوره دوم به نام نادری و دوره دوازدهم به نام عباسی معروف بود که هر یک از این دوره ها پرچمهای مخصوص به خود را داشتند .مدارس نظام از سال ۱۳۱۴ه.ش. تبدیل به دانشکده افسری می شود . از جمله مهمترین شاگردان و فارغ التحصیلان مدارس نظام می توان به ارتشبد نصیری(رئیس ساواک)سرلشکر حجازی(رئیس ستاد ارتش)اشاره کرد.