پا و عاج فیل

 نام اشیا : پا و عاج فیل

محل نمایش:گالری دوم و سوم ، موزه برادران امیدوار

پژوهشگر: ملیکا فتح الهی

عکس: جواد نجفعلی زاده

برادران امیدوار در سال 1340 هجری شمسی قصد سفر به قاره ی آفریقا را می کنند ولی اینبار با این تفاوت که موتور سیکلت های خود را کنار گذاشته و سفر خود را با اتومبیل ادامه می دهند. لازم به ذکر است که سفر آفریقا برادران امیدوار سه سال به طول انجامید. هم اکنون در گالری دوم و سوم موزه برادران امیدوار، به دو شی، شامل پای فیل و عاج فیل می باشد، برمیخوریم که هردو یادگار سفر  به افریقا می باشد و حاصل شکار قبیله ای افریقایی به نام ماسایی است که این دو برادر اشیایی مثل پای فیل خشک شده و عاج را به یادگار با خود به ایران آوردند. در کتاب سفرنامه برادران امیدوار شرح مختصری از چگونگی شکار فیل در قبیله ماسایی آمده است:

" یک روز صبح، یکی از افراد قبیله خبر آورد که یک دسته فیل در نزدیکی های محله قبیله، برای خوردن آب، به سوی آبگیر روانند. بی درنگ گروهی تازه از جوانان برای شکار فیل، با همان نیزه های نوک پولادی، به آن سو راه افتادند. تصور شکار فیل با نیزه، برای من غیر ممکن بود. اما جوان ها که تعدادشان بیش از بیست و پنج نفر بود، در حالی که با نیزه های خود نمایش جالبی در هوا میدادند، به سوی آن آبگیر دویدند. تعجب من هر دم افزوده تر می شد. ولی در آن لحظه که از فرط حیرت نزدیک بود منفجر شوم، بایست این حقیقت را به یاد می آوردم که این بومیان از هزاران سال قبل آموخته اند که چگونه با درنده ترین حیوانات جنگلی به ستیز برخاسته و سرانجام آن ها را با ابتدایی ترین سلاح های بشری، شکار کنند و رموزی که آن ها در شکار سریع فیل، با شناخت جای پای فیل به کار می برند به راستی از شکارهای حس ششم است.

یک بومی "ماسایی" برای آن که بداند فیل در کدام منطقه، برای شکار وجود دارد، روشی ساده و در عین حال ممتنع را به کار می برد، بدین معنی که مدفوع فیل را که ممکن است از شب قبل یا از چندین ساعت قبل مانده باشد، به دقت نگاه می کند و پس از چند لحظه می گوید که فیل در چه ساعتی از آن منطقه عبور کرده است و با در نظر گرفتن وقت روز، و فاصله ی آبشخورها را هم حساب می کند و می گوید که فیل اکنون در کدام منطقه مشغول آب خوردن است!... بومیان ماسایی برای آن که بوی بدنشان به مشام فیل نرسد، روش های دیگری برای نزدیکی به شکار دارند و اغلب برای این کار از جهت مخالف باد  به طرف فیل می روند و بعد، با نیروی وصف ناپذیر معجزه آسایی، خود را به چند متری این جانور عظیم الجثه رسانیده و او را محاصره می کنند و در یک چشم به هم زدن، فیل را غافلگیر کرده، باران نیزه ها را بی رحمانه به بدن او می بارند. اما این رشادت ها و جسارت ها، همیشه خالی از لطف نبوده است. بومیان ماسایی برای من تعریف کردند که بارها اتفاق افتاده است پس از آن که فیل را مورد حمله سریع قرار داده اند، فیل به ایشان حمله کرده، با چند جهش سریع عده ای از آنان را به وضع دردناک و تراژدی مانندی، از پای درآورده است. به هرحال آن روز صبح جوان ها به شکار فیل رفتند و ما تا ظهر منتظر آن ها بودیم.سر ظهر، یکی از جوانان شکارچی دوان دوان به میان قبیله آمد و بشارت آورد که یک فیل بزرگ را در نزدیکی آبگیر از پای درآورده اند. در آن موقع، زنان قبیله که وظیفه دارند در تقسیم گوشت فیل و حمل آن به محل قبیله به مردها کمک کنند، هلهله کشان، به راه افتادند و من هم به امید آن که قسمتی از گوشت خرطوم فیل که لذیذترین قسمت بدن فیل است نصیبم شود، به همراه آن ها رفتم. چند لحظه بعد، کلیه افراد قبیله، با بدن های چرب و برهنه، بر سر جنازه ی فیل مرده افتاده و گوشت و پوستش را پاره پاره کردند و سپس برای به دست آوردن سهم خود مشغول شما کردن در داخل شکم فیل شدند و ظرف دو ساعت یک فیل هزار کیلویی به کلی از بین رفت. هرکس سهم خود را به دست آورده بود و یک محوطه به شعاع پنجاه متر از خون فیل رنگ برداشته بود..."

قبلیه ماسایی بعد از شکار فیل همانطور که در کتاب سفرنامه برادران امیدوار نیز ذکر شده است، پس از تقسیم گوشت فیل در میان خود، زنان قبیله، گوشت را به چوب کشیده و روی دوش خود حمل کرده و به محض رسیدن به قبیله آن را در آتش سرخ و دود اندود می کنند تا بتوانند در مواقع نیاز و به خصوص در هنگام جشن های آیینی خود، از آن استفاده کنند.