شی: ماکت تانک چیفتن4030 (Chieftain 4030)
مناسبت: اهدائی در تاریخ 1974م.از سوی رسته مهندسی و ترابری ارتش انگلیس/ MVEEبه پهلوی دوم
مشخصات
- ابعاد ماکت: 9×13×22 سانتی متر
- ابعاد جعبه ماکت: 13×18×29 سانتی متر
- جنس ماکت: فلز
- جنس جعبه محافظ: چوب
محل نمایش: نمایشگاه موقت "کلکسیون ماکت های نظامی موجود در کاخ موزه ملت"، اردیبهشت 1397
محل نگهداری: مخزن اصلی، کاخ موزه ملت
پژوهشگر: میترا توتونچی، کاخ موزه ملت
عکس: جواد نجفعلی زاده
معرفی شی
باتوجه به یکی از دو پلاک فلزی نصب شده برروی پایه چوبی این ماکت فلزی، خودروی نظامی مذکور تانک چیفتن4030 (Chieftain 4030) می باشد. این ماکت برروی پایه چوبی سوار گردیده و کل آن به وسیله دو عدد پین فلزی متصل به (سطح کفی) جعبه چوبی نگهدارنده آن، در این محفظه ثابت می شود. براساس پلاک دیگر، این ماکت در سال 1974م. (حدود سال های 1352 تا 1353ه.ش) از سوی رسته مهندسی و ترابری ارتش انگلیس/ MVEEبه پهلوی دوم اهدا گردیده است. این رسته با مقری در نزدیکی شهر لندن، دراصل پژوهشگاهی است که از سال 1915م. با هدف مطالعه و ارتقای خودروهای زره پوش نظامی تاسیس و تاکنون نیز همچنان مشغول به فعالیت می باشد. تانک چیفتن معرفی شده توسط این ماکت یکی از محصولاتی بود که تحت نظر این آکادمی ارتشی تولید می گردید. (لازم به توضیح است که عنوان واحد تحقیقات نظامی ارتش انگلستان/ Military Vehicles and Engineering Establishmen نام مرسوم این مرکز در سال های 1970 تا 1984م. بود.)
متن اصلی پلاک ها:
1- CHIEFTAIN 4030
2- HIS IMPERIAL MAJESTY THE SHAHINSHAH OF IRAN BY MILITARY VEHICLES and ENGINEERING ESTABLISHMENT 1974
شاید ماکت حاضر نیز با توجه به تاریخ حک شده برروی پلاک آن، در جریان عقد قرارداد پروژه شیر ایران با کشور انگلستان، به منظور خرید تعدادی تانک ارتقا یافته چیفتن (Chieftain)، به پهلوی دوم داده شد. (این قرارداد با وقوع انقلاب اسلامی در ایران، از سوی کشور انگلستان ملغی گردید.)
معرفی تانک چیفتن4030 (Chieftain 4030)
چیفتن نوعی تانک اصلی میدان نبرد (تانک های سنگین) بود که از سال ۱۹۶۵م. وارد ارتش بریتانیا گردید و تا سال ۱۹۹۵م. از آن بهره برداری شد. این تانک در زمان ورود خود از قوی ترین توپ و مقاوم ترین زره در بین سایر تانک های دنیا برخوردار بود. چیفتن که ساخت تانک و موتور آن برعهده کمپانی لیولند قرارگرفت، دراصل به صورت یک تانک چهار خدمه با وزن 55 تن و یک سلاح اصلی (توپ کالیبر۱۲۰میلی متری) طراحی شده بود. از تجهیزات موجود در این خودروی نظامی می توان به: زره تکه تکه، پریسکوپ مجهز به دوربین دید در شب (مختص به فرمانده تانک)، دید کامل ۳۶۰ درجه، حفاظت کامل اتمی- میکروبی- شیمیایی از طریق سامانه تهویه هوا، دو پرتابگر نارنجک های دودزا، قبه فرماندهی مجهز به سیستم جستجوی مادون قرمز، وجود یک تیربار درکنار توپ اصلی با خصوصیات بالیستیکی به منظور حل مشکل هدف‌گیری، سیستم کنترل آتش و هدف‌گیری کامل جهت شلیک دقیق توپ (تا مسافت ۳ کیلومتر در وضعیت ثابت و ۲ کیلومتر درحال حرکت)، امکان قفل توپ اصلی تانک توسط فرمانده تانک و ... اشاره نمود. از مدل های مختلف این تانک می توان از: چیفتن مارک۱(نسخه آزمایشی اولیه این نمونه که تنها ۴۰ عراده از آن در سال های ۱۹۶۵-۱۹۶۶م. ساخته شد.)، چیفتن مارک۲ (اولین نسخه وارد خدمت شده آن)، چیفتن مارک ۳، چیفتن مارک 4، چیفتن مارک ۵ (آخرین نسخه تولید قدیمی که در سال1970م. وارد خط تولید گردید. از این نمونه پی نسخه صادراتی نیز تحت نام مدل4030 به ایران ارسال شد.)، چیفتن مارک 6، چیفتن مارک ۷، چیفتن مارک ۸، چیفتن مارک ۹، چیفتن مارک ۱۰، چیفتن مارک ۱۱ (این نسخه ارتقا یافته در اواخر دهه 1980م. در انگلستان وارد خدمت گردید.)، چیفتن 900 و چیفتن اف وی 4202 ای آر وی(FV4204 ARV) یا نسخه ریکاوری چیفتن نام برد. چیفتن برخلاف سایر تانک های تولید شده ، درمیان کشورهای اروپایی بازار خرید مناسبی نیافت، اما درمیان کشورهای خاورمیانه نظیر اردن، کویت، عراق، عمان خریدارانی پیدا نمود. ایران نیز جزو یکی از اصلی ترین سفارش دهنده های مدل 4030 این خودروی زرهی (معروف به شیر1 و 2 ایران) بود. سبب ایجاد این میل خرید، سرازیر شدن حجم زیادی پول بابت افزایش ناگهانی قیمت نفت به سوی ایران بود، بنابراین رژیم تصمیم گرفت تا سفارش تانکی جدید را به کشور انگلستان تحت عنوان پروژه "شیر ایران" دهد. این سفارش براساس تانک چیفتن (Chieftain) اما به شرط حل مشکلات قبلی و ارتقای آن صورت پذیرفت. این پروژه شامل دو قسمت اصلی می گردید، که در بخش اول آن 125 دستگاه تانک شیر 1 (چیفتن ارتقا یافته با تغییراتی نظیر تعویض موتور با یک موتور جدید به قدرت 1200 اسب بخار، ارتقاء سیستم کنترل آتش، نصب یک جعبه دنده اتوماتیک و ...) و در بخش دوم یا پروژه شیر 2 علاوه برتغییرات انجام شده قبلی می بایست سفارشات سری دوم مجهز به زره پیشرفته چابهام و سیستم های هدف گیری و دید در شب باشند. بنابراین قرارداد، 1225 تانک خریداری و تحویل کشور ایران می گردید اما همان گونه که قبلا نیز ذکر شد، با وقوع انقلاب اسلامی و سقوط سلسله پهلوی این خرید قرارداد از سوی کشور انگلستان ملغی شد. امروزه مدل بهینه شده این تانک، معروف به تانک مبارز (با تغییراتی مانند: تعویض موتور با یک موتور پرقدرت با توان ۸۵۰ اسب بخار، تعویض باک سوخت، تغییراتی در چرخ دنده و شاسی تانک، تجهیزات ضدضربه جدید، افزودن یک سیستم هدف‌گیری لیزری و ...) درمیان تجهیرات نظامی کشور ایران، موجود می باشد.