هنرخوشنویسی دوره امپراتوری عثمانی

چکیده

کلیدواژه : خوشنویسی عثمانی – حمداله آماسی – احمد قره حصاری – حافظ عثمان – مصطفی راقم 

    ورود سبک نوشتاری یاقوت مستعصمی  به  منطقه اولیه عثمانی ها که در ابتدا آناتولی نامیده میشد همزمان با مرگ این استاد در بغداد اتفاق افتاد رویدادی مبارک برای دنیای هنر این منطقه  که با مهاجرت  شاگردان و پیروان سبک یاقوت با حملات مغولان صورت پذیرفته است  این موضوع باعث شد تا از قرن 7 ه.ق بسیاری از خوشنویسان منطقه اناتولی که تا ان زمان با خط نسخ دوره سلاجقه روم می نوشتند در نوع نوشتار و سبک خود تجدید نظر کنند و با تغییر و تحول در اصول یاقوت خط نسخ جدیدی را پایه گذاری کنند یکی از این هنرمندان که بعدها با قدرت گرفتن عثمانی ها در غرب اناتولی توانسته بود خوشنویسی اقلام شش گانه را متحول کند شیخ حمداله اماسی است که همزمان با فتح استانبول توسط سلطان محمد فاتح  صاحب سبکی شد که تا قرن 13 ه.ق همچنان با قوت باقی ماند در واقع خط نسخ حمداله نماد کتابت قران دنیای عثمانی شد که توانسته بود تا بر اصول اولیه سبک یاقوت غلبه کند این تغیر و تحول اقلام تا قرن 10 ادامه یافت وبعدها توسط احمد قره حصاری با ساخت کتیبه و نسخه های خطی بی نظیر تکامل یافت حضور قدرتمند کاتبان با ذوق عثمانی به ساخت نمونه های تزئینی خطوط سبب شد تا به دلیل قابلیتهای نوشتاری و تزئینی اقلام سته خطوط خاصی مانند دیوانی – مسلسل- طغرا نویسی و..در طی قرون متمادی توسط کاتبان عثمانی اختراع شود که خاص روحیه هنری ترکهاست یکی از این هنرمندان احمد قره حصاری است که بسم ا... او در زمره مشهور ترین آثار اوست  علاقمندی ترکان به اقلام شش گانه باعث ترویج و تحول این اقلام گردید که نفر بعدی حافظ عثمان  است که توانست سبک شیخ حمداله را توسعه داده و در زیبایی شناسی آن تحول ایجاد کند سبک او سرمشق خطاطان نسل های بعدی عثمانی شد و از قرن 10 و 11 سبکهای هنری و زیبایی شناسی این سه استاد برجسته تاریخ هنر عثمانی مورد تقلید کاتبان بعدی قرار گرفت  سبک حافظ عثمان در نگارش اولین نمونه نسخه چاپی بود که در اواخر قرن 13 ه.ق دستور العمل مناسبی برای تهیه نسخه های چاپ شده در اختیار قرار داد تا اینکه مصطفی راقم خطاط مشهور قرن 11 و 12 نوع قلم ثلث جلی حافظ عثمان را تغییر داد و ثلث کامل را ابداع کرد این روش او الگوی خوشنویسان دولت عثمانی تا دوره جمهوری است  بیشتر قطعات و آثار خطی دوره عثمانی  توسط این استادان و شاگردانشان در قالب – حلیه نویسی – اجازه نامه – طغرا نویسی – قطعه –سیاه مشق – زر بر برگ خشک – کتیبه و الواح  نوشته شده است که زینت بخش مجموعه های هنری است .