گل یخ گونه ای از گیاهان گلدار با نام علمی Chimonanthus fragrans متعلق به تیره ی Calycanthaceae می باشد . این گیاه بومی چین بوده و شامل درختچه های همیشه سبز و یا برگ ریز است . از گونه های موجود این گیاه c. praecox بطور عمده کاشته می شود . بلندی این گیاه به سه متر و گسترش آن به 5/2-3 متر میرسد. c. praecox درختچه برگ ریز است و شاخه های متعددی دارد که از پای گیاه می رویند . برگهای آن سبز درخشان، کشیده، بیضی شکل، متقابل، به طول ۷/۵ تا ۱۳ سانتیمتر و عرض ۳/۵ تا ۶ سانتیمتر میباشند. گلهای آن فنجانی شکل بطور تنها و یا جفت در محل اتصال برگ به ساقه ظاهر می شوند. رنگ گلبرگهای خارجی که بلندترند زرد و گلبرگهای کوتاهتر داخلی بنفش می باشد . فصل گل از اواسط آذرماه شروع شده و تا اسفند بطول می انجامد . میوه آن کوزه ای شکل درشت و خاکستری ـ قهوه ای بوده و اواخر خرداد ماه میرسد. گل یخ نیاز به محل آفتابی و برای رشد مناسب نیاز به سرمای زمستان دارد. گل یخ رایحه ای بسیار مطبوع دارد که فضای اطراف خود را کاملاً عطرآگین می کند.
نحوه ی تکثیر گل یخ به چند روش امکانپذیر است
1 - به وسیله بذر: اوائل پائیز بذر رسیده را در خاکی که از شن و خاکبرگ است کاشته ، پس از اینکه گیاه سبز و حداقل پنج برگ یا شش برگه شد، آن را به گلدان دیگری منتقل کرده و به تدریج در هوای آزاد بگذارید. به این ترتیب درختچه کاشته شده در حدود سه یا چهار سال طول میکشد تا به گل بنشیند.
2 - به وسیله پاجوش: میتوانید قبل از ظهور گل یعنی در اواسط آبان ماه که هنوز درخت بیدار نشده است از پاجوشهای بزرگ و شاداب آن با احتیاط جدا کرده و در باغچه یا گلدان بکارید.
3 - به وسیله قلمه: مطمئنترین روش ازدیاد این درختچه، تکثیر به وسیله قلمه است. بهترین فصل برای گرفتن قلمه، پس از خزان برگها یعنی در ماه آذر و اوائل دی ماه است. برای این منظور شاخههای چوبی یا نیمهچوبی را جداکرده و به اندازههای ده تا پانزده سانتیمتری قطع کنید و آن را در گلخانه قلمه بزنید. در اواسط اردیبهشت، میتوان قلمههای گرفته و برگدار را با احتیاط از ماسه خارج کرده و در گلدان مستقل قرار داد.
4 - به وسیله خوابانیدن: ازدیاد این درختچه از طریق خوابانیدن پاجوشها یا شاخههای نیمه چوبی در خاک نیز امکانپذیر است.
نکته مهم: به دلیل آنکه گل یخ یک گیاه زمستانی است و آفتها در فصل سرد دوام نمیآورند، این درختچه آفت بهخصوصی ندارد که باعث از بین رفتن آن شود؛ فقط کم آبی و عوامل فیزیولوژیکی خاک باعث ظهور لکههای قهوهای روی برگها یا زردی برگها میشود که با آبیاری منظم و کودپاشی برگها و ساقه، این نقیصه نیز برطرف میشود.
خواص درمانی: گل یخ در درمان تشنگی و افسردگی استفاده می شود. از اسانس آن برای درمان سرماخوردگی استفاده میشود. همچنین برگ و ریشه می تواند در درمان بریدگی ها، خونریزی ها ، کمر درد ، رماتیسم و بی حسی استفاده شود.