اکلیل کوهی یا رزماری با نام علمی Rosmarinus officinalis از خانواده نعناعیان (Lamiaceae) است. ریشه کلمه rosmary از دو کلمه ros به معنای شبنم و marinun به معنای دریا گرفته شده است. رُزماری یک گیاه خشبی، چندساله و معطر است که برگهایی سوزنی شکل و همیشه سبز دارد. این گیاه بومی مدیترانه بوده و خواص دارویی فراوانی دارد.
ویژگی گیاه شناسی
رزماری درختچه ای همیشه سبز (ever green) است، برگ ها تقریباً سوزنی شکل و cm 4-2 طول دارند رنگ آن سبز ، گل های چند قسمتی آبی رنگ دارد. این گیاه را از فاصله ی زیاد به خاطر عطرش می توان تشخیص داد. برگ های این گیاه را می توان جزء قمست قابل استفاده (use parts) تلقی کرد. گل های رزماری کم است یا به عبارتی کم گل است و ارتفاع آن به نيم تا يك متر میرسد. رزماری شاخه های متعدد چوبی دارد و بذرهای آن کوچک و سیاه رنگ به مقدار زیاد در سالهای چهارم به بعد در غلاف حاصل از گلها تشکیل می شوند. گلهای رزماری در دو موقع از سال ظاهر می شوند به عبارتی 2 بار در سال گل می دهند در شرایط نیمه سرد، به مدت یک تا دو ماه در نیمه ی دوم اسفند ماه و اواخر تابستان هم به مدت یک تا دو ماه گل می دهند.برگ و سرشاخه‌های گلدار گیاه، اندام داروئی رزماری را تشکیل می‌دهد.برگ و سرشاخه‌های گلدار گیاه رزماری هنگام شروع باز شدن گلها و در فصول بهار و تابستان جمع‌آوری می‌گردد.
خواص درمانی:
ضد نفخ، ضد عفونی كننده، سبب افزايش ترشحات شيره گوارشی و صفرا می‌شود. اكثر گياهان دارويی از خانواده نعنائيان می‌باشند. خانواده نعنائيان همه طبيعت گرم دارند. از اين گياه برای درمان روماتيسم و ميگرن استفاده می‌شود و هم چنين اين گياه باعث افزايش گردش خون در سطح بدن می‌شود. برای جلوگيری از ريزش مو و درمان كم مويی مصرف می‌شود.
سازگاری:
اين گياه در زمينهای آهكی سبك و آفتابگير بخوبی رشد می‌كند. معمولاً از اين گياه بعنوان پرچين هميشه سبز در باغات استفاده می‌شود. گياه رزماری مقاومت بالايی به خشكی و شوری دارد و شدت بالای تابش خورشيد را بخوبی تحمل مي‌كند. از اين گياه در فضای سبز استفاده می‌شود.
تكثير و كاشت:
از طريق كاشت دانه‌های رسيده، قلمه زدن و خوابانيدن تكثير می‌شود. بهترين روش تكثير اين گياه قلمه است. بدين طريق كه در بهار يا پائيز سر شاخه‌های اين گياه را در ماسه كاشته و در محل مناسبی نگهداری می‌كنند كه پس از 2 الی3 ماه قلمه‌ها ريشه‌دار شده و سپس آنها را به محل اصلی منتقل می‌كنند. برای كاشت اين گياه در زمين در پایيز شخم عميقی زده مي‌شود و كود حيوانی و شيميايی بر حسب نياز با توجه به توصيه آزمايشگاه داده می‌شود. روی اين گياه آفت و يا بيماری خاصی مشاهده نمی‌شود و حتی در زمينهای آلوده به خوبی رشد می‌كند و محصول می‌دهد.
دامنۀ انتشار: پرورش گیاه رزماری در بیشتر نواحی ایران معمول می‌باشد. پرورش‌دهندگان عمدۀ گیاه رزماری را در دنیا کشورهای شمال آفریقا خصوصاً مراکش و تونس و کشورهای جنوب اروپا خصوصاً اسپانیا، فرانسه، ایتالیا، یوگسلاوی و آمریکا تشکیل می‌دهند.