🔸شی: آسیاب دستی/ Quern stone or hand mills
محل نمایش: گالری سوم، موزه برادران امیدوار
پژوهشگر: سیده کبری پارساسادات
عکس: جواد نجفعلی زاده
🔹معرفی شی
شی موجود در موزه یکی از دستاوردهای برادران امیدوار از سفر به قاره آفریقا می باشد، اما در اکثر حفاری های مناطق مختلف دنیا نیز نمونه های از آن به چشم می خورد.
🔸انسان های میان سنگی برای ساختن ابزارهای خود توانستند روی منابع طبیعی بیشتری حساب کنند. این امر با اختراع ظروف جدید برای پردازش مواد غذایی مانند داس ، آسیاب دستی یا هاون منجر به بهبود در کیفیت آن شد. اکثریت قریب به اتفاق این ابزارها همانند دوران پارینه سنگی از سنگ ساخته شده اند. تفاوت اصلی، همانطور که اشاره شد، افزایش کیفیت بود.
آسیاب یا به عبارت درست تر (آس) وسیله‌ای است که کاربرد آن برای خرد کردن و آرد کردن دانه هایی مانند گندم، جو و... است. سنگ های آسیاب به صورت جفت هستند که یک سنگ زیرین که به سنگ بستر (ثابت) و سنگ دیگر سنگ آسیاب که به سنگ متحرک معروف است.
🔹سنگ آسیاب به دلیل اینکه حین آسیاب کردن به هیچ عنوان نرم نشود و خاک پس ندهد معمولاً از سنگهای سخت از جمله سنگهای آتشفشانی ساخته می شوند، برای حرکت دادن سنگ آسیاب از نیروی انسان، حرکت حیوانات مانندگاو، اسب و... استفاده میگردد. برای استفاده از این نوع سنگ آسیاب، فرد باید زانو بزند و به جلو خم شود و سنگ آسیاب فوقانی را با دو دست گرفته و آن را به سمت جلو و عقب در قسمت توخالی سنگ ثابت حرکت دهد. با حرکت سنگ دوم دانه‌هایی که بین این دو سنگ هدایت شده‌اند، خرد می‌شوند.
مدتها قبل از ثبت تاریخ، احتمالاً در حدود 50 هزار سال پیش ، مردم از دو سنگ برای خرد کردن بذرها استفاده می کردند تا آنها را خوراکی تر کنند. با گذر زمان، حدود 10 هزار سال پیش مصریان باستان ابزاری را برای خرد کردن اختراع کردند که به عنوان آسیاب دستی شناخته می شده است سالیان بعد رومی ها ۵۰۰ سال قبل از میلاد یک آسیاب دستی چرخشی(که از دو سنگ و یک دسته چوبی درست شده است و آن را با دست می‌گردانند و برای آرد کردن مواد مختلف استفاده می‌شود) را معرفی کردند در دوره های بعد با رشد تولید کشاورزی گندم و افزایش جمعیت ساکن ، نیاز به روشهای کارآمدتر تولید آرد وجود داشت که باعث به وجود آمدن انواع مختلف آسیاب از جمله آبی، بادی، غلطکی، برقی و... گردید.