نگارگری در دوران اشکانیان
گردآورنده: مهناز اسدالله
موزه استاد فرشچیان
🔹برگرفته از کتاب: تاریخ نگارگری در ایران
نوشته: سید عبدالمجید شریف‌زاده
🔸در هنر اشکانی نگارگری اهمیت بسیار داشت، بیشتر نقوش برجستۀ این دوره را باید از نوع طراحی و نقاشی به شمار آورد، زیرا اغلب برجستگی آنها در یک سطح است و، جزئیات تصویر در آنها منحصراً ترسیم شده و پستی و بلندی و حجم چندان مورد توجه هنرمندان نبوده است.
🔹بهترین و مهمترین نمونۀ آثار نقاشی دیواری که در داخل ایران کشف گردیده، در خرابۀ یک قلعه یا قصر اشکانی و معروف به «کوه خواجه» منتسب به سدۀ اول میلادی است.
🔸این کاخ در مصب رود هیرمند و بر فراز جزیره‌ای در میان هامون «سیستان» قرار دارد، که بر اثر خشکی هوا و وضع عوامل جوّی تا اندازه‌ای محفوظ مانده و قابل تشخیص است.
🔹در این تصاویر نقشهای هنر یونان و ایران به هم آمیخته است. در یکی از این نگاره‌ها سه نفر تصویر شده‌اند که گیرشمن آنان را با «سه ایزد» نام می‌برد؛ دو نفر از این سه نفر ریش دارند و رنگ چهره‌شان در محل گونه و بینی کنده و ریخته شده است.
🔹 اینان پیراهنی یقه گرد به تن دارند، با ردایی سفید بر دوش که دارای حاشیه‌ای به رنگ آبی است.
🔸پیراهن مرد میانی و سمت چپی زرد لیمویی است. نفر سوم کلاهخودی بر سر دارد که نظیر آن را در نقش رستم برای مرد اشکانی که اسبش سکندری رفته ساخته‌اند. رنگ پس‌زمینه زرشکی است و رنگ چهره‌ها نخودی. رنگ نخودی را در نقاط دیگری نیز مشاهده می‌کنیم. گیرشمن در مورد این نگاره‌ها چنین اظهارنظر می‌کند: «در این آثار ادراک هنر یونانی در زمینه‌ای شرقی و حتی ایرانی بیان می‌گردد.»
از خصوصیات این نقاشیها به کار بردن خطوط سیاه برای دورگیری نقشها و نداشتن سایه در رنگهاست که در دوره‌های بعد نگارگری ایران از آن پیروی شده است.