نام شی :نیزه پرتابی (throwing spear )
نام پژوهشگر: ناهید زندی
محل نمایش: سالن سوم موزه برادران امیدوار
عکس: جواد نجف علیزاده
تاریخچه:
پیشینه ساخت و کاربرد این ابزارهای شکار که تحت عنوان نیزه - پرتابی(Throwing-spear)شناخته می شوند به اواخر دوره پارینه سنگی جدید (late upper paleolithic)با محدود زمانی ۱۰۰۰۰-۱۷۰۰۰ هزار سال پیش باز می گردد و از لحاظ زمین شناسی مربوط به دوره هلوسن سنگ Holoceneمیباشد، در این مقطع زمانی تغییرات بسیاری در شرایط زیست محیطی کره زمین رخ می دهد که منجر به پیدایش بخش نوین در زندگی بشر و به تبعه آن در پیدایش گونه جدید انسان تحت عنوان هوموساپینز (Homosapians )شده و این گونه جدید قادر به ساخت و ایجاد گروههای جدید شکارگران -جمع آوری کننده غذا هستند،در اروپا سازندگان نیزه های پرتابیthrowing-spear،تحت عنوان فرهنگ ماگدالنین Magdalenianبا محدوده زمانی ۱۳۰۰۰-۲۰۰۰۰هزار سال پیش شناخته می شوند،که در غرب و مرکز اروپا تحت عنوان شکارگران موراویا Moraviaوبوهمیا Bohemiaنام گذاری می گردند،این شکارگران ماهر آگاه به نیروی اهرمی به منظور پرتاب نیزه های خود بوده اند، و همچنین از سرنیزه هایی با ریزتیغه های سنگی و استخوانی استفاده می نمودند. در واقع روش پرتاپ نیزه به منظور شکار حیواناتی به کار می رفته است که به صورت گله ایی زندگی می نمودند، مانند اسب و گوزن و دارای شتاب حداکثری با کمترین حرکت بودند،و شکارگران می توانستند به راحتی در میان انبوه گله حیوانات در حین حرکت به شکار بپردازند. در آمریکای شمالی به نیزه های پرتابی throwing spear
واژه ناهوآتلNahuatlرا اطلاق می نمودند که یک واژه متداول در میان قبایل آزتکAztac(سرخ پوستان آمریکای مرکزی و جنوبی)می باشد،و بومیان استرالیا واژه Woomera را استفاده می نمودند.در یونان و رم باستان نیزه های پرتابی را از چرم و ریسمان می ساختند و با عنوان آنکولاankolaو یا آمتوم ametumنام می بردند.شرایط زیست محیطی آمریکای جنوبی،نیز
همچون دیگر نقاط جهان در اواخر دوره پارینه سنگی جدید late upper paleolithic منجر به تغییر ساختار اجتماعی گردید اما بسیاری از قبایل سرخ پوست آمریکای جنوبی ،در شرایط زندگی شکارگران جمع آوری کننده غذا باقی ماندند و ابزارهای شکارهمان دوره را به کار بردند،چنانکه نیزه های پرتابی و نیزه های شکار به وسیله مواد بوم آورد در مناطق ساخته و متداول بوده است.
معرفی شی :
نیزه پرتابی(throwing-spear)مذکور در میان مردمان قبایل بومی آمریکای جنوبی تحت عنوان آتلاتلس
شناخته می‌شود، این نیزه ها مشخصا از چوب سخت قهوه ای رنگ ساخته شده ،و سر نیزه آن فلزی می بوده است،بلندی این نیزه های پرتابی به گونه تقریبی ۸۸cmو
پهنای ۴-۳ cm است ،نمونه هایی از این نیزه های پرتابی در انتهای دسته بلند خود دارای برجستگی نیم دایره ای شکل می باشند،تا شکارگر حین پرتاب نیزه بتواند شتاب بیشتری وارد نماید.قبایل بومی آمریکای جنوبی تحت عنوان موچه moche در سلسله جبال آند و قبایل مایا در شبه جزیره یوکاتان Yucatan به عنوان ابزار شکار استفاده می نمودند. گفتنی است در کشور مکزیک
در نبردهای قبیله ای توتیهاکانteotihuacanبه عنوان ابزار جنگی کاربرد داشته است و قبایل آمازون از نیزه های پرتابی در شکار و ماهیگیری و مسابقات ورزشی به منظور نشان دادن مهارت خود کارآیی بالای آن استفاده می کردند.