ساز بادی/ ساز دهنی

مشخصات: ساز بادی/ ساز دهنی

-   طول ساز هشت تایی:  37سانتی متر

-  طول ساز شش تایی : 28.5سانتی متر

- عرض : 9سانتی متر

- تعداد: 2 عدد (یک عدد هشت تایی، یک عدد شش تایی)

- محل نمایش : گالری سوم، موزه برادران امیدوار

  پژوهشگر: کبری پارساسادات

  عکس: جواد نجفعلی زاده

معرفی شی

این شی نوعی ساز بادی از خانوده نی ‌انبان یا نوعی فلوت است که در انجام آئین های رسمی و مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گیرد. این ساز در موسیقی آند بسیار رایج است و منشاء اصلی و اولیه آن به اقوام اینکا و مایا باز می گردد. گاه از این ساز به نام های روندادور/ Rondador، آنتارا/ Antara، هایورا/ Hauyra، پن فلوت/ Pan Flute، سیکو یا زامپونیا / Siku or Zampolla و ... نیز یاد می شود. این ساز همواره در موسیقی فولکلوریک آمریکای جنوبی (به خصوص قوم اینکا، پرو، بولیوی، اکوادور و ...) و برخی کشورهای اروپایی نظیر  رومانی و لهستان از محبوبیت ویژه ای برخوردار بوده.  در اسناد موجود تاریخچه آن  را به حدود 300 تا 1500 میلادی ارتباط می دهند، اما امروزه این وسیله یک ساز بدوی و مخصوص ترانه های روستایی و محلی به شمار نمی آید بلکه به عنوان سازی مهم و مستقل شناخته می شود. بدنه اصلی این ساز از درکنار هم قراردادن چندین نی (بامبو یا قمیش پرورش یافته در دریاچه‌های ناحیه کوهستانی آند) ایجاد می شود. این نی ها به ترتیب طول آنها از بزرگ‌ترین به کوچک‌ترین، توسط بند هایی از جنس گیاه به هم بسته می شوند. به دلیل آن که نی های این ساز از یک سمت بسته و مسدود می باشند امواج صدا باید دو مرتبه طول نی را بپیمایند بنابراین هر نت ایجاد شده یک اکتاو (فاصله دو نت همنام متوالی) پایین تر از نت مشابه آن در یک نی هم اندازه و باز می باشد. نوازنده برای ایجاد صدا باید با افقی دمیدن در لبه داخلی سمت باز نی ها آن را تولید نماید، این کار به نوبه خود سبب ایجاد مجموعه منظمی از پالس ها در طول لوله می گردد که در نهایت آنها به امواج صوتی تبدیل می شوند. در واقع هر نی برای ایجاد نت خاصی معروف به نت ابتدایی کوک می گردند. یک نوازنده ماهر می تواند با استفاده از روش های مختلف (ترکیب حالت اریب گرفتن ساز و حرکات فک) انواع نواهای زیر و بم را به راحتی در هر میزان و کلیدی تولید نماید. لازم به ذکر است که در آمریکای جنوبی نوازندگان این ساز برای کوک کردن نی ها در شدت مناسب صوتی از دانه خشک ذرت یا ریگ های کوچکی که در ته هر نی قرار می دهند استفاده می کنند.