پیراهن زربفت متعلق به فرح پهلوی

پیراهن زربفت متعلق به فرح پهلوی
  • کد مطلب: 5314
  • تاریخ انتشار: چهارشنبه 7 تير 1396 - 11:01

پیراهن شب  بلندی است که پایین آن کمی فون (گشاد) گردیده، آستین آن سه ربع و یقه ی آن به شکل ایستاده 3 سانتی می باشد. رنگ زمینه پارچه بژ رنگ است که نقوش اسلیمی وگیاهی  آبی کاربونی ودور طلایی آن را زینت بخشیده، به دلیل اینکه پارچه لباس نازک است و تار و پود آن از همدیگر باز می باشد با آستر طلایی رنگ آستر کش شده است. فرح دیبا این لباس را در مراسم جشن های 2500(1350- استقبال از میهمانان)

"زری" پارچه ای است بافته شده از زر تارو پود این پارچه از ابریشم وگلابتون است. علاوه بر جنس الیاف ، رنگرزی گیاهی و اصالت طرح و نقش زری موجب شده است که این محصول هنری ارزشمند و منحصر به فرد جایگاه ویژه ای را درهنرهای سنتی ایران به خوداختصاص دهد.

در تاریخ نساجی ایران زمان پیدایش زری بافی ناپیداست ولی با استناد به روایت می‌توان چنین استنباط کرد که نخست در زمان هخامنشیان این صنعت ایجاد گشته و در عهد ساسانیان به اوج شکوه خود رسیده است، به طوری که پند قرن منسوجاتی که با تارهای زر و سیم بافته می‌شده لباس سلاطین را تشکیل می‌داده است. در قبر شارلمانی پادشاه معروف فرانسه نیز یک قطعه پارچه زری بافی متعلق به سلطنت ساسانیان بدست آمده که امروز در موزه ایون فرانسه نگهداری می‌شود. همچنین پوپ می‌گوید در قرن ۲ و ۳ هجری شمسی ایالات خوزستان، گیلان، استرآباد، طبرستان و خراسان هرکدام سالانه مقدار زیادی پارچه‌های ابریشمی و زری به صورت مالیات به دربار خلفای عباسی می‌فرستادند. مراکز بزرگ این هنر تا زمان صفویان اصفهان، ابیانه و یزد بودند که پارچه‌های زری دولا در آن بافته می‌شد. در کنار این مراکز کاشان نیز که از عهد ساسانیان در زمینه زری بافیشهرت جهانی داشت به تولید این پارچه مشغول بود.

تکنیک به کار رفته در بافت این پارچه زری لپه باف است: این نوع زری شباهت بسیاری به زری پشت کلاف دارد با این تفاوت که پودهای اضافی در پشت کار دیده نمی‌شود، ولی زمینه معمولا ساده و بدون نقش است. در این نوع بافت، ماسوره حامل پود رنگی فقط از لابلای تارهایی که حامل نقش است عبور می‌کند و از تارهای زمینه کار که ساده است پودی عبور نمی‌کند و طبعاً قسمت‌های نقشدار پارچه برجسته تر از زمینه پارچه است.

پارچه به کاررفته در این لباس توسط استاد محمد طریقی طراحی گشته وکارگاه بافت آن نیز به سرپرستی ایشان صورت گرفته، زمان تخمین زده شده در خصوص مراحل بافت آن قریب به سه سال می باشد، همچنین طراح بافت و بافنده ی آن عباس طریقتی بوده و طراحی لباس نیز توسط کیوان خسروانی صورت گرفته. مراحل بافت پارچه لباس در تهران و در محل "کارگاه هنرهای ملی"( وزارت ارشاد فعلی- میدان بهارستان) انجام شده است.

زمینه ی این لباس ازجنس ابریشم خام است ودر گل های آن از ابریشم طبیعی- رنگرزی شده به کار رفته است. نقوش این لباس به" اسلیمی اَبری" مصطلح است و طرح داخل  گل " برگ مویی" است.

خاستگاه هنری آن را نیز می توان به کاشان نسبت داد چرا که آخرین نسل از استادکاران این فن از کاشان بوده اند که در زمان پهلوی اول جهت احیای این هنر به تهران دعوت شده اند و در واقع کارگاه های زری بافی در سایر نقاط از جمله یزد قریب به صد سال است که غیر فعال شده اند.

پژوهش و گردآوری: سارا کریمان