مدل پل بند امیر با مقیاس 1:25

مدل پل بند امیر با مقیاس 1:25
  • کد مطلب: 4957
  • تاریخ انتشار: سه شنبه 25 آبان 1395 - 11:39

این پل بند که در 40 کیلو متری شمال شهر شیراز بر روی رود خانه کر احداث شده است. بندامیر، (بند عضدی )، پل بندی بر رودخانه کر در جنوب خاوری مرودشت فارس است. نام این بند از نام امیر عضدالدوله دیلمی گرفته شده است که بنابر روایت مشهور، در حدود 365 ه.ق به ساخت آن فرمان داد، اما براساس روایتی دیگر شخصی به نام امیر آن را به فرمان عضدالدوله ساخته است. برخی نیز بنای این بند را به مسافری امیرنام نسبت داده اند.
بند امیر سه گونه کاربرد داشته است : نخست ، برای بالا آمدن سطح آب و آبیاری دشت وسیع کربال علیا، به گونه ای که در پی بستن این سد، از ولایت کربال که پیش از آن صحرایی خشک بود، در زمان عضدالدوله ، سالانه هفتصدهزار خروار غلّه برداشت می شده است؛ هم اکنون نیز حدود 24 روستا در ساحل شرقی رودخانه از نهرهای منشعب از کر آبیاری می شود؛ دوم به کار انداختن آسیابها؛ و سرانجام ، با ایجاد پل برروی تاج سد و در واقع با احداث پل بند، دو جانب کر به هم متصل شد. در دوره های جدیدتر در دوسوی روی پل دست اندازی از سنگ و گچ ساخته اند که حفاظی برای عابران پدید آورده است.

بندامیر با 104 متر طول و پنج متر عرض، دارای سیزده چشمة طاق جناغی است که آب از سرریز آنها جاری است . ارتفاع سطح پل از بند 80/3 متر و عمق بند از سرریزها تاکف رودخانه در قسمت بیرونی سد که به شکل پلّه ای ساخته شده ، ده متر است. از ویژگیهای جالب این بند وجود یک تشتک طبیعی آبی (حوضچه آرامش)  در پای بدنه سد است که مانع اثر تخریبی ضربه های حاصل از انرژی ریزش آب به بدنة سد می شود. درنزدیکی بند در ساحل شرقی دو آبگیر به چشم می خورد که نهر سراب آسیابها از آنجا آغاز می شود. شمار زیادی از این آسیابها اکنون خراب شده است. همچنین بندامیر دارای یک نهر انحرافی و تنظیم کنندة سطح آب پشت بند، به نام نهر گاوشیر، با دهانه مجهز به تخته بند است که ظاهرا قبل از بندامیر ساخته شده است . گاوشیر، طرح تونل انحرافی را که امروزه در ایجاد سدهای بزرگ رعایت می شود، تداعی می کند.

به گفته مقدسی، این بند را از «عجایب فارس » شمرده است . به گفتة او در دو سوی پشت بند که دریاچه ای از آب جمع شده، ده دستگاه چرخاب نهاده اند که زیر هر یک آسیابی سوار شده است، و آب سد از طریق کاریزها سیصد روستا را در منطقه آبیاری می کند.

بندامیر در نهم آذر 1349 به شمارة 3902 در شمار آثار ملّی ایران به ثبت رسیده است .