🔸معرفی تابلوی کلات نادری

🔹جنس اثر: کاغذ، چوب (چاپ عکس روی شاسی)

ابعاد اثر: 50×60 سانتیمتر

گردآورنده: حامد خراسانی
موزه آب

🔹سد کلات نادر درشهرستان کلات استان خراسان رضوی در شمال شرقی ایران، در حدود ۴ کیلومتر پایین‌تر از شهر کلات به سمت روستای نفطه و بر روی رودخانه ژرف‌رود ساخته شده‌است.

🔸این سد در شرق دژ کلات نادر در دوران حکومت افشاری (1114-1126) ساخت شده، اما مهدی بامدادی در کتاب آثار تاریخی کلات و سرخس، بنای سد را مربوط به سلجوقیان ودر دوران سلطان سنجر سلجوقی می‌داند.

🔸 این سد تا دوران مشروطه که مجد الا سلام کرمانی از آن دیده کرده سالم بوده است.

🔹 این اثر در تاریخ ۲۳ فروردین ۱۳۴۶ با شماره ثبت ۶۶۰ به ثبت رسیده است.

ساختمان سد از سنگ ، آجر و ساروج ساخته و در نما و پوشش این بنا از آجرهای قرمز رنگ استفاده شده‌است.

ارتفاع این بنا از کف رودخانه ۷۰ متر بوده است، اما در حال حاضر ارتفاع آن از بستر رودخانه 25 متر و عرض آن در با لای سد بیش از 7 تا 12 متر می‌رسد. سه دهنه بزرگ در بدنه آن ساخته شده است که دو دهانه زیرین برای کاهش فشار آب و دهانه سوم که در قسمت بالا است که ظاهرا به تقسیم و کنترل آب اختصاص دارد و جزء اینها دریچه و دهنه های دیگری هم در ارتفاع‌های معین تعبیه گردیده که از بالای سد باز و بسته می شده اند. دیوار سد دارای حالت نیم دایره است. در حال حاضر آب سد از شکاف عمیقی که در زیر سد ایجاد شده است، می گذرد. این سد قابل مرمت است و میتواند از هدر رفتن آبهای فصلی جلوگیری کند، و آب را به مصرف کشاورزی برساند.

شاید ایجاد این سد مستحکم برای این بوده که قسمتی از صحرای ترکستان و آبادیهای مجاور و پایین دست را که قسمتی از آن ها امروز جزیی از ترکمنستان است، آبیاری کند.