نگاهی به پوشاک مردان در آثار نگارگری
🔹جوان ایستاده برگی از آلبوم مجموعه موزه و کتابخانه مورگان،مکتب هرات، منسوب به محمد مومن، حدود قرن هفتم هجری
موزه فرشچیان - تحقیق: گلفام سهندی
🔸نگاه ریزبینانه و پرداخت ظریف نگارگر، در شرح و به تصویرکشیدن موضوع، بیننده را نیزبه دیدن هرچه دقیق‌تر این دنیای سراسر نقش و رنگ هدایت می‌کند.
🔹 آرایه‌ها و تزیینات داخل و بیرون بناها، باغ‌ها، میهمانی‌ها، نوع و شیوه‌ی پوشش حتی در صحنه‌های رزم و شکار، قصه‌ها و موضوعات گوناگون را با پرداختن به همه جزئیات به زیبایی و ظرافت هرچه تمام‌تر روایت می‌کند.
ویژگی‌های پوشاک و اجزای مختلف آن، از جمله عواملی است که بسیاری از مناسبات اجتماعی، شیوه و سیاق زندگی و همچنین ساختار و نمادهای مکاتب نگارگری در دوره‌های تاریخی مربوط به آن‌ها را بازگو می‌کند.
با نگاهی به آثار نگارگری، پوشاک مردان را می‌توان اینچنین مورد بررسی قرار داد:
-پوشش سرشامل: انواع سربند، عمامه، دستارو یا مندیل به رنگ های سفید و یا رنگی و یا ساده، راه راه و نقش دارهمراه با رشته نخ‌های زرین ونگین‌دار، انواع تاج و نیم تاج، انواع کلاه منتسب به مشاغل وشخصیت‌های مختلف، انواع کلاهخود ساده، پردارو یا پرچم‌دار.
-بالاپوش و لباس شامل قبا که برروی پیراهنی بلند و دکمه دار پوشیده می‌شد انواع قبا با دو چاک در دو طرف شامل قباهای بلند (ویا بتدریج در اواسط دوره صفوی کوتاه) جلوباز و یا دکمه از زیر گلو با یقه برگردان و مورب، یه شکل عدد هفت که از طرف راست برروی لبه سمت چپ قرار گرفته و گاه با یک یا چند دکمه در کنار بسته می‌شدند. آستین قبا کوتاه و یا بلند و حتی بلندتر از دست دیده می‌شوند. معمولا قباها رویی‌ترین لایه و برروی پیراهن پوشیده شده و نقش شده‌اند.
-انواع خز، پوست و پوستین که برروی نیم تنه‌ها، یقه‌های لباس و یا کلاه به ویژه شخصیت‌های صحنه‌های شکارگاه و اغلب دوره صفوی دیده می‌شوند.
-انواع شال کمرکه معمولا بر روی قبا دور کمربسته و گاه دو سر آن با گل و بوته زربفت تزیین شده است.
-انواع تنبان و شلوارکه معمولاً یکسره گشاد و یا از زانو تنگ شده تا به راحتی در چکمه قرار داده شوند.
-پایپوش‌ها: شامل ساده‌ترین آن‌ها اغلب سفید، سیاه و یا رنگی، بدون بند (با شباهت به گیوه)، گاه با کمی پاشنه و یا نوک باریک وکمی بالا برگشته، در آثاری نیم ساق و یا ساقی بلند، بدون بند و یا بندینک‌دار، که مشابه پاتابه، مچ پیچ و چاروق (انواعی از پایپوش چرمی با نوارها و بندهای چرمی که دورمچ و ساق پا بسته می‌شود) بنظر می‌رسند. چکمه‌ها با ساق بلند یا حتی بالاتر از زانو با لبه‌ی برگشته و یا گاه پاشنه‌دار(اغلب درصحنه‌های رزم و شکار) نقش شده‌اند.
هنرمند نگارگر که گاه روایت و یا موضوع را به تمامی و با در نظر داشتن تزیین و نقش برای همه‌ی عناصر (ولو به اندازه‌ی سرسوزنی) با مهارت و زیبایی تصویر می‌کند، بطور حتم، هیج نقطه‌یی در زمین و هوا، دیوارها و سقف و مکان و زمان نادیده نمی‌گذارد، چه برسد به ریزنقش‌های تو در توی دستارها، گوشه پنهانی از تاخوردگی قباها و یا لبه‌ی برگشته‌ی پایپوش‌ها. که همگی شایسته‌ی بارها دیدن و دوباره دیدن هستند.