اثر: مجسمه بودای
جنس: عاج
ارتفاع: 5/28 سانتیمتر
محل نگهداری اثر: مخزن موزه ملت
پژوهشگر: منصور گلیج (کارشناس موزه ملت)
عکس: جواد نجف علیزاده

مجسمه بودای خندان ساخته شده از عاج فیل که بر پایه ای چوبی (احتمالا چوب گردو) قرار گرفته است. این مجسمه بصورت ایستاده با دستانی به سمت بالا که در کف یک دست مهره ای گرد و به انگشت دست دیگر ریسمانی گره زده آویخته شده است. در سمت دیگر مجسمه شاخه ای از نیلوفر آبی قرار دارد. طبق بررسی های صورت گرفته مجسمه بودای خندان موجود، به نام "هتی" یکی از هفت خدای نیک بختی ژاپن است که شمایل منحصر به فردی دارد. چهره ای خندان با بالا تنه ای چاق و عریان. در ژاپن معبد خاصی به نام هتی یافت نمی شود و به عنوان خدای وفور نعمت، شادی و تندرستی شناخته شده است.
هریک از مشخصه های ذکر شده در مجسمه بودای خندان (هتی) کاخ موزه ملت در برگیرنده مفاهیمی به شرح ذیل می باشد:
- بودای خندان در حالت ایستاده که مهره گردی در کف دست خود دارد بیانگر ثروت فراوان و موفقیت می باشد.
- ریسمان آویزانی که گره زده شده به انگشت دست بودای، تسلسل تولد را نشان می دهد و یکی از مظاهر خوشبختی است.
- شاخه نیلوفر آبی نشانی از جهان و ظهور تجلی نظم و زیبایی است.
نگاه اجمالی به تفاوت آیین بودای و بودای خندان: آیین بودای یکی از دین‌های هندی است. این دین برپایه فلسفه‌ای مبتنی بر آموزه‌های سیدارتا گوتاما بودا می باشد که به تدریج از هندوستان به سراسر آسیا، آسیای میانه، تبت، سریلانکا، یمن، آسیای جنوب شرقی و نیز کشورهای خاور دور مانند چین، مغولستان، کره و ژاپن راه یافت و بیشتر بر کردار نیک، پرهیز از کردار بد و ورزیدگی ذهنی تأکید دارد. لیکن بودای خندان خدای فولکلور (باور عامیانه-مردمی) چینی است، (بودای رضایت، خرسندی، وفور نعمت و سپاس گزاری)
طبق پژوهشهای صورت گرفته اعتقاد به بودای خندان از باورهای قدیمی چین بوده که شروع آن از قرن 10 میلادی نشأت گرفته است. داستان های واقعی درباره بودای خندان اشاره به راهبی از آیین ذن دارد (ذن در اصل هنر تماشای واقعیت درون انسان است. این آیین از لحاظ تاریخی ریشه در فرهنگ چین دارد و راهبی به نام "چی تسو" به عنوان یک پیشگوی آینده مورد علاقه مردم شد و نام پوتای یا همان بودای بر او نهادندکه به معنی خورجین کنفی بود، زیرا او به هرکجا می رفت خورجینی مملو از شیرینی های گوناگون برای کودکان به همراه داشت. او نماد پیشکشی شادمانی، بخشش و ثروت گردید و نیز محافظ کودکان در برابر فقر و ناتوانی بود.
"بودای خندان" توسط بسیاری از بوداهای قسمت های دیگر آسیا مورد پرستش قرار گرفت به طوری که در اساطیر ژاپن و در آیین شینتو (راه خدایان، آیین باستانی ژاپن است) به عنوان هفت خدای بخت و اقبال شناخته می شود. این هفت خدا ریشه چینی دارند ابیسو، دایککوتن ، بیشامنتن ، بنزایتن، فوکورکوجو ، هتی، جوروج
پژوهشگران در مورد تاریخ و نحوه ظهور آنها توافق نظر ندارند اگرچه وجود آنها را می توان در تلفیق با باورهای بومی ژاپن در آیین شینتو و بودیسم به وفور مشاهده کرد.


فهرست منابع :
https://www.brita.com/art/ivory-carving/East-Asian-carving-
http://budhism.about.com-
https://www.indiatvnws.com/lifestyle/news/different-types-of-laughing-buddha-meaning-and-placement-5116.html
http://honayab.com/

ایزد پناه، مهرداد،1381، آشنایی با ادیان چین و ژاپن، تهران: محور
بهار، مهرداد، ادیان آسیایی، 1386، تهران: چشمه
شارمه، آمریته، فرهنگ ادیان، 1385، ترجمه فاطمه سمواتی، تهران: مدحت
گئر، جوزف، 1387، حکمت ادیان، ترجمه محمد حجازی، تهران: جامی
مالرب، میشل، 1379، انسان و ادیان: نقش دین در زندگی فردی و اجتماعی، ترجمه مهران توکلی، تهران: نی
هاکینز، برادلی، 1382، دین بودا، ترجمه حسن افشار، تهران: نشر مرکز

جلال جعفر پور:دانشجوی دکتری انسان شناسی دانشگاه میسور هند
مریم عباسی: کارشناس ارشد انسان شناسی


ویژه نامه فرهنگ ژاپن انسان شناسی و فرهنگ