معرفی اثر: مجسمه اسکیمو
ساخت: مناطق قطبی شمالی ، اواخر قرن 19 میلادی
جنس: عاج و استخوان
محل نگهداری اثر: مخزن موزه ملت
پژوهشگر: بیتا دقیق (کارشناس ارشد موزه ملت)
عکس: جواد نجف علیزاده
🔹مجسمه مورد نظر در ابعاد ( 5/11×39 سانتیمتر) با سطحی به شکل هلال نامتقارن، از جنس استخوان که برروی آن شش گوزن، سه اسکیمو و دو سورتمه از جنس عاج قرار دارد، از هنرهای قدیمی و بومی مردمان قطب شمال (آلاسکا، سیبری و کشورهای اسکاندیناوی که در برگیرنده چهار کشور سوئد، نروژ و دانمارک و قسمت‌هایی از فنلاند) محسوب می گردد.
🔸استخوان به کار گرفته شده در این مجسمه متعلق به استخوان کتف جانوران دریایی این منطقه است که در زیرگروه آب‌باز سانان قرار می گیرد (بزرگترین گروه از پستانداران دریایی، شامل دلفین ها، نهنگ ها، و گرازماهیان).
🔹 با توجه به روند فرگشت که در حوزه زیست شناسی به معنی دگرگونی در یک یا چند ویژگی وراثت است و تنوع گسترده ای که در گونه، سرده، تیره و رده این جانوران اقیانوسی وجود دارد، این استخوان متعلق به یکی از آب باز سانان ذیل می باشد:
نهنگ قطبی با نام علمی: Balaena mysticetus
نهنگ سفید با نام علمی: Delphinapterus leucas
نهنگ عنبر با نام علمی: Physeter catodon
دلفین پهلو سفید با نام علمی: Lagenorhynchus acutus
عاج بکار گرفته شده در ساخت مجسمه متعلق به دندان نیش گُراز دریایی ( نام علمی : Odobenus rosmarus) است که در بیشترین حالت تا 1 متر رشد می کند. در جنس نر این پستاندار دریایی، دندان نیش بلندتر از دندان نیش جنس ماده بوده و زیستگاه جانور قطب شمال می باشد.
در ساخت این مجسمه از سبیل جانورانی همچون گراز و شیردریایی جهت ساخت طناب برای هدایت نمودن دونده های سورتمه استفاده شده است.
موضوع مجسمه نمادی از فرهنگ مردمان سرزمین های شمالی است که به شکلی واقع‌گرایانه قسمتی از زندگی خود را به هر صورت ممکن به تصویر می کشیدندکه چطور برای بقای خود، همزیستی مسالمت آمیزی با حیات وحش ایجاد و به جهت زندگی کردن در طبیعت بکر و نداشتن امکانات مدرن شهری (ابزار شکارشان تا قبل از قرن ۲۰ بسیار ابتدایی بوده مانند زوبین، نیزه، تیر و کمان و چاقو) مجبور به استفاده از ذره ذره اجزاء طبیعت و حیوانات بودند. همچنین این مجسمه نشان از ذوق و علاقه اسکیموها به ساخت تندیس های بسیار کوچک از انسان و جانوران، زیورآلات و دیگر صنایع دستی دارد [از صنایع دستی منطقه می توان به انواع سوزن، شانه، درفش (برای سوراخ کردن پوست ضخیم جانوران) اشاره نمود]
هنرمندان این هنر از دندان، اسکلت و دیگر عناصر بدن حیوانات شکار شده استفاده می نمودند و به سبب ایجاد طرح های پیچیدۀ حک شده بر استخوان و عاج، که از ویژگی هنرشان است، آنان را «حکاکان قطب» نامیده‌‌اند.
آنان از گوشت و چربی شکارشان ( نهنگ ها، گرازهای دریایی، گوزن شمالی و..) نه تنها برای تغذیه روزمره استفاده می کردند بلکه مواد غذایی گوشتی را نمک سود کرده و درون برف ها
برای دوران سرمای بیش از حد که حیوانی برای شکار نیست، ذخیره می کردند. از اسکلت، عاج و شاخ حیوانات شکار شده ابزار و وسایل زندگی خود را تهیه می نمودند.
اسکیموها جهت سهولت حرکت سورتمه ها بر روی برف، تیغه های زیر سورتمه ها را از عاج می ساختند و با اهلی نمودن گوزن های شمالی (یا کاریبو با نام علمی: Rangifer tarandus که سُم هایشان برای حفظ بقا حیوان با شروع زمستان، رشد نموده و به گوزن ها این امکان را می‌دهد که راحت تر و سریعتر بر روی برف بدوند)، به عنوان دونده های سورتمه استفاده می نمودند.