مقاله با موضوع :معرفی شاهنامه خطی کتابخانه کاخ سعدآباد
پژوهشگر :الهام نصرت نظامی

مقدمه
🔹آثار باستانی و قدیمی هر کشور اشاره به تاریخچه آن کشور دارد که با بررسی و تحلیل پیرامون آن می توان بسیاری از وضعیت های مرتبط و شرایط حاکم بر زمان را مورد بررسی قرار داد(دهالی و همکاران،2020). بصورت کلی آثار باستانی هر کشور نماد آن جامعه است(لای و وانگ،2017).
شاهنامه یکی از آثار بسیار نفیس و ارزشمندی است که برای ما ایرانیان وحتی غیر ایرانیان جایگاه رفیعی دارد.بطور کلی رسوم و هویت ملی ما در شاهنامه حفظ شده وچه بسا بسیاری از اجزا فرهنگی آن درتند باد حوادث ویرانگر تاریخی از بین می¬رفت .اهمیت شاهنامه نه تنها به لحاظ ادبیات وگفتار شاعرانه آن است بلکه پیش از آن¬که مجموعه¬ای از داستان¬های به نظم در امده باشد، شجره نامه ای است که کلمه کلمه و بند بند آن خواسته های نیاکان وآمال و آرزوهای ما است .
🔸 با توجه به مطالعات و بررسی¬هایی که روی شاهنامه کاخ سعدآباد انجام شد به نظر می¬رسد براساس نوع تصویرپردازی، طراحی، نقاشی و به طور کلی نگارگری و صفحه¬آرایی این مجموعه، تلاش وافری صورت گرفته، آنچه که مورد مطالعه قرار گرفته است، نشان¬دهنده غنای تصویری و مفهومی نگاره¬های مصور شده در آن است که علاوه بر دستیابی به اطلاعات ارزشمند هنری آنها می¬توان به مطالعه و شناخت فضای فکری و مردم¬شناسی زمان خلق این شاهکار عظیم پی برد. گرچه زمان دقیق خلق این اثر ارزشمند، کاملاً مشخص نیست اما شاهنامه مورد نظر به دلیل ویژگی¬های منحصر بفرد بصری و کیفیتی که دارد کاملاً قابل بررسی و نیازمند توجه ویژه است.
🔹چنانچه گفته شد سرگذشت واقعی این شاهنامه به طور کامل مشخص نیست اما با توجه به بررسی-های به عمل آمده، گفته می¬شود که در سال 1342 ه.ش کارشناسان دفتر فرح پهلوی، به دستور وی آثار هنری بسیاری را جهت ایجاد موزه¬های تاریخی ـ فرهنگی خریداری می¬کرده¬اند و چنان¬که از تاریخ پیدایش موزه¬ها در ایران نشان می¬دهد در همین سال است که خیلی از موزه¬های ایران پایه¬گذاری شده و تشکیل می¬شوند. از جمله این موزه¬ها، موزه هنرهای تزئینی در خیابان کریمخان در تهران بوده است. شاهنامه¬ای که اینک به نام شاهنامه کاخ سعدآباد نامیده و معرفی شده یکی از همان آثاری بوده که توسط همان کارشناسان خریداری شده است که متأسفانه در حال حاضر هیچ سندی از خرید آن یافت نشده است. محل نگهداری این شاهنامه و بسیاری از آثار هنری در مخزن موزه هنرهای تزئینی تهران بوده که متأسفانه به دلیل ورود آب به داخل مخزن، باعث ایجاد صدمات زیادی به آثار شده (لازم به ذکر است شاهنامه مذکور در زمان خریداری نیز به صورت مندرس و برگه ¬برگه بوده) مشکلاتی که آب-گرفتگی ایجاد میکند منجر به تعطیلی موزه شده و تمامی آثار آن به موزه های دیگر منتقل می شود.
پس از تعطیلی موزه هنرهای تزئینی، و انتقال بعضی از آثار خطی آن به مجموعه سعدآباد مقارن با ایجاد موزه خط و کتابت میرعماد در یکی از بناهای مجموعه سعدآباد که سابقاً کاخ فرحناز و علی¬رضا پهلوی بود، میباشد . بدین ترتیب نسخه¬های خطی موزه هنرهای تزئینی وارد موزه خط و کتابت میرعماد می¬شود و نسخه خطی شاهنامه نیز جزو آثار موزه¬ای آن ثبت می¬گردد. در سال 1378 ه.ش، نیز با هماهنگی و همکاری با پژوهشکده حفاظت و مرمت سازمان میراث فرهنگی تصمیم به مرمت و احیاء شاهنامه گرفته شده و به آنجا منتقل می¬گردد در آنجا توسط کارشناسان خبره ، اقدام به جزوه بندی آن نموده و میزان اسیدیته آن نیز کنترل می¬گردد. (لازم به ذکر است آثار مرمتهای غیر اصولی و سنتی بر روی آن وجود دارد) .

🔺🔺🔺جهت مطالعه ادامه مقاله به فایل pdf زیر مراجعه نمایید.