معرفی اثر: سینی چوبی

 موزه آشپزخانه سلطنتی

گردآورنده : مریم کهزادی- امین اموال موزه آشپزخانه سلطنتی

نگاهی به تاریخچه سوادآموزی در ایران گویای این واقعیت است که از آن سال ها تاکنون سوادآموزی در کشورمان راه پرفراز و نشیبی را طی کرده است، مشکلات و موانع بسیاری بر سر راه سوادآموزی ایرانی ها قرار گرفت تا روند با سوادشدن مردم در این سال ها گاه با کندی پیش برود و حتی در مواقعی متوقف شود، اما نیاز مردم به دانستن و آموختن موجب شد تا با وجود تمام محدودیت ها، تلاش ها برای باسوادکردن مردم تا تحقق این هدف هرگز متوقف نشود. اجرای طرح های متعدد و اقدامات مختلف برای ریشه کنی بی سوادی در ایران از زمان راه اندازی اولین کلاس های اکابر تا حالا که کلاس های نهضت سوادآموزی جای آنها را گرفته اند، بیش از یک قرن زمان برد تا به ثمر بنشیند.

هرچند موضوع آموزش و سوادآموزی به طور رسمی با ظهور مکتب خانه ها در نقاط مختلف کشور از حدود یک هزار سال پیش با مدیریت مردم آغاز شد و در آن افراد تحصیلکرده و بخصوص ریش سفیدها، مسئولیت آموزش خردسالان را به عهده می گرفتند، اما بر اساس مستندات موجود اولین کلاس های اکابر در حالی که دولت برنامه مشخصی برای آموزش نداشت، از حدود سال 1286 در شیراز تشکیل شد .

سال 1315 اداره تعلیمات اکابر، اولین سازمانی بود که به طور رسمی برای باسواد کردن بزرگسالان در ایران راه اندازی شد و بر اساس قانون موظف شد در تمام مدارس روزانه، کلاس های شبانه مخصوص باسواد کردن بزرگسالان ایجاد کند. اداره تعلیمات اکابر، یکی از ادارات وزارت معارف محسوب می شد که رئیس آن از طرف وزیر معارف انتخاب می شد، فعالیت کلاس های اکابر تا شهریور سال 1320 یعنی تا زمان سقوط رضاخان ادامه داشت و در این تاریخ کلاس ها منحل شد. جنگ جهانی و شرایط اجتماعی و اقتصادی آن دوران، فعالیت های سوادآموزی را برای مدتی متوقف کرد، اما در سال 1322 کلاس های سوادآموزی بزرگسال با عنوان آموزش سالمندان، کار خود را آغاز کرد، این کلاس ها وابسته به وزارت آموزش و پرورش بود. در فاصله سال های 1320 تا 1335 برداشت تازه ای از آموزش بزرگسالان با عنوان تعلیمات اساسی در جهان مورد توجه قرار گرفت، سازمان علمی، فرهنگی، تربیتی ملل متحد (یونسکو) بنیانگذار این تفکر بود و برای اولین بار برنامه ای آزمایشی را در کشورهای مصر، هندوستان، فیلیپین و مکزیک به اجرا درآورد که دولت ایران نیز سال 1323 تصمیم گرفت این برنامه را به طور مستقل اجرا کند.

برای اجرای این برنامه از هر استان چهار شهرستان و از هر شهرستان یک روستا در نظر گرفته شد، پس از انتخاب روستاهای مورد نظر افرادی با نام مربی تعلیمات اساسی از میان معلمان محلی هر استان انتخاب شدند تا پس از کارآموزی به روستاهای محل ماموریت خود بروند. برنامه تعلیمات اساسی با توجه به هزینه سنگینی که داشت سال 1330 متوقف شد و اداره آن به بنگاه عمران وزارت کشور سپرده شد .در این میان بنیاد خاور نزدیک با استفاده از این فلسفه، از سال 1328 فعالیت های خود را در منطقه ورامین آغاز کرد، این بنیاد آموزش خود را بر پایه آگاهی های شغلی و اجتماعی پایه گذاری کرد و هدفش این بود که از حدود خواندن و نوشتن فراتر رود و به رشد آگاهی مردم در زمینه بهداشت و تندرستی، کشاورزی، خانه داری، تربیت کودک و صنایع دستی کمک کند.

تاریخچه سوادآموزی ایران نشان می دهد که با وجود تمام تلاش ها و وضع قوانین مختلف در زمینه سوادآموزی بزرگسالان سال 1341 هنوز درصد زیادی از افراد که بالقوه می توانستند باسواد باشند از نعمت خواندن و نوشتن و کسب آگاهی محروم بودند. پس از انقلاب اسلامی در سال 1363 دولت با هدف تقویت و توسعه برنامه های مبارزه با بی سوادی در کشور اساسنامه سازمان را به تصویب مجلس رساند که در آن وظیفه اصلی نهضت، آموزش بزرگسالان در حد خواندن و نوشتن و آموختن حساب با استفاده از ابزارهای هنری و تشویق و ترغیب بی سوادان و کم سوادان در یادگیری بیشتر جمعیت بی سواد کشور تعیین شد.

با توجه به فضای انقلابی جامعه، با همکاری تمام نهادهای مردمی مانند مساجد، کمیته های انقلاب، بسیج مستضعفین، کانون های فرهنگی، انجمن های اسلامی، نیروهای مسلح، کارخانه ها، کارگاه ها، اصناف و... به صورت خودجوش و گسترده، به آموزش باسوادان با همکاری آموزش و پرورش، برای یاددادن و تشکیل کلاس های سوادآموزی در تمام فضاهایی که امکان تشکیل کلاس در آنها وجود داشت، اقدام کردند که تاکنون هم رسیدگی به این امر بطور گسترده ای در سطح کشور ادامه دارد.

معرفی اثر:

سینی چوبی دسته دار که هدیه شده است به "اشرف پهلوی" ریاست سازمان پیکار با بیسوادی از سوی شهرداری همدان، "شهردار آقای نصیری" در خرداد ماه1347 " بیاد نخستین سمینار پیکار با بیسوادی" که درهمدان برگزار گردید. جنس داخلی سینی تشکیل شده از چوبهای متنوع که بصورت برشهای "فارسی بر" بهم وصل شده اند و در پشت شی نام هنرمند بنام "مولا" نوشته شده است.

ابعاد : طول5/40 عرض3/30سانتیمتر

منابع :

-       گزارش خبرگزاری تسنیم. 2 تیر 1392

-       برداشت میدانی اطلاعات از شی، موجود در موزه آشپزخانه سلطنتی مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد