نام شی: ظرف سفالی سم کوراره (The pottery ware of curare poision)

محل نمایش : سالن سوم موزه برادران امیدوار

نام پژوهشگر : ناهید زندی

عکس : جواد نجف علیزاده

تاریخچه

مردمان بومی کشور کلمبیاو شمال شرقی پرو تحت عنوان قبایل یاگوا (Yagua Tribe)شناخته می شوند، و دارای فرهنگ (Pre-Cloumbia)می باشند،قدیمیترین مدرکی که از برخورد اروپایی ها با مردمان این قبیله در دست است،مربوط به کاشف اسپانیایی با نام فرانسیسکو د اورلانا (Francisco de Orellana)در ژانویه 1542 میلادی است،او در حالیکه به بررسی در ناحیه ایی که امروز به نام Pebesپبس می بوده ،به روستایی که ساکنانش مردمان قبیله یاگوا است برخورد می نماید،وبا دو تن از روسای قبیله به نامهای آپاریا (Aparia)ودیریمارا(Dirimara)آشنا گردید،این نامها در ریشه زبان یاگوایی دارای معانی می بودند،آپاریا (Aparia)یعنی طوطی دم بلند آمریکایی و دیریمارا(Dirimara)به معنی جادوگر قبیله می باشد،در قبایل یاگوا رئیس قبیله به عنوان جادوگر قبیله مسئولیت شفا و درمان بیماران قبیله و همچنین تهیه و ساخت موادی به منظور جادوی شکار را برعهده داشتند. سفرهای گسترده اروپایی ها به این منطقه از سال 1686 میلادی با هیات اعزامی (San Joaquin de los omagu)در جزیره ایی در نزدیک رودخانه آمپیاکو(Ampiyacu) به صورت جدی آغاز گردید،و با مردمان یاگوا (Yagua)برخورد کردند،در این زمان اروپایی ها در مقیاس وسیع به بهره برداری از مردمان بومی جهت ساختن شیره گیاهان جنگلی و همچنین نحوه تهیه سموم من جمله کوراره به منظور شکار استفاده نمودند.

معرفی شی:

ظرف سفالی مذکور (Barro negro pottery)  سفال با رو نگرو، یا سفال سیاه رنگ Black Clay))نامیده میشود،تاریخچه ساخت این ظروف به دوره Pre-cloumbiaدر حدود 700 سال پیش باز میگردد و در سایتهای باستانی  کشور کلمبیا نیز یافت گردیده اند.

در میان قبایل بومی یاگوا (Yagua) این ظروف سفالی سیاه رنگ (Black clay)، با استفاده از خاک منطقه و توسط سفالگران محلی ساخته می شدند، این گونه ظروف سفالی دست ساز بوده و فرم و شکل پذیری آنها با توجه به کاربردشان در نظر گرفته می شده است، ظرف سفالی مذکور که به فرم مخروطی شکل است به منظور تهیه سم کوراره Curare Poision))استفاده می گردیده است،با توجه به اینکه سم کوراره curare Poision))از ترکیب چندین گیاه تهیه می گردیده، و با توجه به غلظت آن نیاز به ته نشین شدن در ظرف را داشته است ودر عین حال که فرم ظرف به گونه ایی است که انتهای آن حرارت بیشتری را جذب می نماید ، نتیجتا به منظور تهیه سم کوراره از آن استفاده می نمودند، و در عین حال ذرات میکا موجود در ظرف سفالی که به عنوان تمپر (ماده چسباننده )در ظرف سفالی استفاده می شده از ترک خوردگی ناشی از حرارت بالای آتش جلوگیری می نموده است.

سم کوراره(Curare Poison)

سم کوراره (Curare Poison)که تحت عنوان سم سرتیرهای شکاری آمریکای جنوبی (South America arrow Poison) شناخته میشود، اولین بار توسط سر والتر رالف (Sir Walter Raleigh)،در مورد استفاده و کاربرد سم کوراره (Curare  poison)گزارش داده میشود، اما جغرافیدان دیگری به نام الکساندر ون هامبولت(Alexander von Humbolt)در سال 1807 میلادی،اولین کسی است که خود نحوه تهیه و استفاده از سم مذکور را به عینه دیده است.

در واقع کوراره (Curare) یک واژه کلی است که برای گونه های مختلفی از سموم کشنده ای که به منظور شکار حیوانات به کار می رفته است، اطلاق میگردیده و ازسم استروکنین Strychnos Toxifera))که از درختی به همین نام است، و جیونسیسguianensis)) که از خانواده تمشک قرمزبه نام علمی لگانیاسیاloganiaceae ) )است و با نام محلی تمشک خرس می شناسند، که جزء خانواده گیاهان گلدار است استفاده می نمودند، به منظور تهیه سم مذکور ،گیاهان فوق الذکر را با سم مارSnake poison))و مورچه های سمی poisonous ant)) ترکیب نموده و آنرا به مدت دو روز نگه داشته و سپس از صافی عبور داده تا فشرده شود، سپس در ظرف سفالی سیاه (Black clay) مخروطی شکل که مخصوص تهیه سم کوراره (Curare poison) می باشد، حرارت داده تا بخار شود، و در نهایت سم سیاه رنگ شده و فرم چسبناکی با طعم بسیار تند و تلخ می یابد.

در رابطه با میزان تاثیرگذاری سم کوراره گفتنی است ابتدا بر روی قورباغه تست می نمایند، تا زمان تاثیر گذاری آن بدست آید گفتنی است مدت زمان اثر گذاری آن در حیوانات مختلف، متفاوت می باشد به عنوان مثال در پرندگان در حدود یک یا دو دقیقه طول می کشد در پستانداران کوچک نظیر موش های صحرایی بالای ده دقیقه و پستانداران بزرگ نظیر تاپیر Tapir))بالای بیست دقیقه نیاز به زمان بوده است.

به منظور استفاده از سم کوراره Curare Poison)) از تیرهای پرتابی (Throwing- Spear) و همچنین ساقه گیاهان مجوفی نظیر بامبو به منظور پرتاب سرتیرهای آغشته به سم کوراره استفاده می نمودند.

اثرات ناشی از ورود سم کوراره در بدن حیوانات شامل خفگی و اختناق می شوندو همچنین به علت اینکه ترکیبات اصلی سم کوراره ، الکولیدها (alkaloids)مواد قلیایی هستند باعث از کار افتادن عصب ماهیچه ایی و فلج و رعشه میگردند.که نهایتا  اسپاسم تنفسی Spasmodic respiration)) ایجاد شده منجر به مرگ طعمه می گردد.