نام شی: زیور آلات زنان قبیله ماسایی (Women ornaments of Massai tribe)

نام پژوهشگر : ناهید زندی

محل نمایش : سالن سوم موزه برادران امیدوار

عکس: جواد نجف علیزاده

قبایل ماسایی گروهی از قبایل بومی هستند ،که در شمال ،مرکز و جنوب کنیا و همچنین تانزانیای شمالی ساکن می باشند،آنها در میان قبایل بومی به علت سکونت شان در نزدیک پارکهای بزرگ آفریقا و همچنین دریاچه های بزرگ و نیز به دلیل داشتن آداب و رسوم مجزا و نحوه پوششان و زیورآلات خود کاملا شناخته شده و بارز هستند.

این مردمان به زبان ما (Maa)که یک عضو از خانواده زبان نیلو- ساهاران (Nilo-Saharan) است،گفتگو می کنند نقش سنتی زنان قبایل ماسایی (Massai) خیلی از نقش مردان متفاوت است، آنان وظیفه پخت و پز، دوشیدن شیر و تمامی سنتها و رفتارهایی که در جامعه بدوی به منظور پذیرش مسئولیت زنانه است را برعهده می گیرند.

نکته جالب توجه در مورد زنان قبیله ماسایی (Massai) نحوه پوشش و زیورآلات آنان می باشد،زنان قبیله خود را غرق در زیور آلات رنگین و مهره های تزیینی می نمایند،آنها دهها گردنبند و صفحه های پهن مدور تزیین شده رنگین به اندازه های مختلف به منظور پوشش قسمتهای مختلف بدن به کار می بردند گفتنی است که این صفحات مدور رنگین متعلق به زنانی است که دارای جایگاه اجتماعی بالا بو ده اند.

البته آنان همیشه مجبور به استفاده از این زیورآلات نبوده اند و فقط در مراسم آیینی خود را با حداکثر زیورآلات پوشانده و تزیین می نمودند.هر کدام از تزییات به کار رفته توسط این زنان دارای مفاهیم آیینی و سنتی بوده اند ،مهره های رنگین به عنوان گردنبند و دستبند نماد روح حمایتگر فرد می بوده که در طول رقص های آیینی و با انجام حرکات و رقص های موزون همراه با ریتم و آهنگ ضربات مهره ها و زیور آلات خود تولید صدا می نمودند، وبا این روش ارواح شرور از فرد دور می گشته در ضمن رنگهای متفاوتی که جهت تزیین مهره ها و زیورآلات به کار می رفته خود حائز اهمیت بسیار می باشند زیرا رنگها مفاهیم مختلفی را انعکاس می دهند، مهره های سفید در اطراف سر رئیس قبیله در واقعه بیانگر روح رئیس قبیله می بوده است.

مهره های سیاه نمایانگر قدرت و محافظت است ، رنگ آبی مهره ها سمبل آب باران و نقش اصلی حیات می باشد ،رنگ قهو ه ای مهره بیانگر زمین و استقامت بوده ،رنگ طلایی بیانگر سلامتی ،قدرت و ثروت است ،و سبز نماد تعادل و باروری می باشد. و از همه مهمتر رنگ قرمز مهره ها است که بیشتر در جشن ها و مراسمات نمادین فستیوال قبیله ای و مراسم تدفین استفاده می شده است در ضمن از مهره های قرمز رنگ در مراسم بلوغ دختران و پسران جوان و همچنین در رقص های برداشت محصول نیز استفاده می نمودند.و مهره های بزرگ و رنگین نمادی از ثروت و جایگاه اجتماعی فرد می بوده است. زنان قبیله ماسایی علاوه براستفاده از مهره ها و سنگهای تزیینی از دانه های گیاهی خشک شده ،صدف عاج یا استخوان ،زغال سنگ ، شاخ ،مس و برنج نیز جهت زیورآلات خود استفاده می نمودند،که البته در قرن هیجده با ورود مهاجمین اروپایی در میان قبایل زنان قبایل ماسایی استفاده از مهره های شیشه ایی که رنگین و شفاف بو دند را جایگزین نمودند زیرا امکان تزیینات بیشتری به زنان قبیله می داد. از دیگر زیورآلات تزیینی که توسط زنان قبیله ماسایی به کار می رفته می توان به حلقه بینی اشاره نمود که به عنوان نمادی از ازدواج در مراسم و جشنها استفاده می شده اند.

در ادامه گفتنی که لباس سنتی زنان قبیله ماسایی(Massai) ردای بلند و قرمز رنگی بوده است که به اسم شوکا(Shuka)می باشدکه با مهره های رنگین و نوارهای فلزی آن را تزیین می نمودند،و براین باور بودند که رنگ قرمز باعث ترساندن و دو رشدن شیر می گردیده است. گوشواره ها نیز برای زنان قبیله دارای اهمیت بوده در برای آن نماد جادویی قائل بودند،و در درواقع به منظور بیدار نگاه داشتن روح محافظ از آن استفاده می نمودند.در پایان گفتنی است که از دیگر موارد تزیینی بازوبند بوده که از چرم گاو می ساختند و همچنین صندل هایی که به منظور تزیین آنها از مهره ها و سنگهای تزیینی استفاده می نمودند.