نام شی: نیم تنه چوبی زن آفریقایی

محل نمایش:گالری ، موزه برادران امیدوار

پژوهشگر: ناهید زندی

عکس: جواد نجفعلی زاده

هنر مجسمه سازی آفریقا

مجسمه ها و پیکرکهای ساخته شده توسط مردمان آفریقا ،اغلب حالتها و اشکال انسانی را بیان می نمایند و چوب به عنوان متداولترین و ارزشمند ترین ماده خاص اولیه در ساخت پیکرک ها ومجسمه ها به کار می رود .اما گفتنی است که نمونه های تجریدی و آبسترک (Abstrac)از مجسمه های سنگی نیز ساخته شده اند،و آن در سراسر حوزه جغرافیایی آفریقا گسترش دارند،در واقع تکنیک ساخت مجسمه ها همزمان با تنوع و نو آوری ابزار جدید نیز تحول یا فته اند .مجسمه های آفریقایی ،می تواند بیانگر نماد قبیله ایی باشند و به گونه ایی سنتی ساخته شوند و همچنین نماد مذهبی یا بیانگر روح طبیعت عنوان گردند.

معرفی شی:

نیم تنه چوبی زن آفریقایی که با توجه به شکل ظاهری و تکنیک ساخت آن می تواند بیانگر هنر مردمان غرب و جنوب آفریقا ،در میان قبایلی که در حوزه جغرافیایی نیجریه قبایل بنیو Benueو تا حوزه جغرافیایی جنوب آفریقا در قبایل بانتو Bantuرا شامل می گردند،را نشان دهد.

نحوه آرایش و فرم ظاهری چهره نیم تنه مذکور علاوه براینکه بیانگرروشهای متداول آرایش و تزیین چهره در میان زنان قبایل آفریقایی می باشد ،گویای رفتاری درونی در جامعه زنان قبایل است،در واقع فرم لبها که تحت عنوان بشقاب لب (lip plate)، ویا پلاک لب (lip plug)یا دیسک لب (lip disk)نامیده می شوند،شکل و فرمی از تغییرات ظاهری بدن می باشد.پلاکهایی به اندازه خیلی بزرگ (معمولا به فرم گرد،ساخته شده از گل یا چوب ) قسمت بالا و پایین لب ، و یا هر دو قسمت جاسازی می شوند،و نتیجتا"منجر به کشیدگی فرم لبها می شوند.

واژه لبرت (Labert)که در واقع تکیه ایی از استخوان یا صدف می باشد و در لب جا می دهندکه زیور لب نامیده می شوند، و به عنوان تزیینات لب به کار می رود که شامل بشقابها و پلاکها می باشد.یافته های باستان شناسی اشاره به این امر دارد که لبرت ها (Labert)یا زیور لب در کشورهای آفریقایی سودان ،اریتره،اتوپیا 8700 ق.م،آمریکای میانی 1500ق.م و سواحل اکوادور 500ق.م به کار می رفته است.

در رابطه با کاربرد دیسکهای لب ،این نظر وجود دارد که دختران و زنان آفریقایی این روش را به منظور کم نمودن جذابیت و زیبایی چهره های خود به کار می بردند تا مانع از برده گرفتن و اسیر شدن در جنگهای قبیله ایی شوند و نیز ارزشی برای دختران قبل از ازدواج آنها به حساب می آمده است. همچنین از روش های دیگر تزیین و آرایش زنان و دختران ،که در این پیکرک نیز نمایان است ،سوراخ نمودن و پر کردن سوراخ گوش با صفحات گرد بوده که این عمل در سن سه سالگی صورت می گرفته و با افزایش سن ،اندازه صفحات نیز بزرگتر می شده ودر میان دختران بالغ از صفحات گرد طلایی استفاده می نمودند و به منظور زیبایی این حلقه ها تصاویری از خورشید و اشکال هندسی را نقاشی می نمودند،واز اشیا تزیینی دیگر می توان به حلقه های فلزی و گردنبند های فلزی اشاره نمود که بیانگر جایگاه ویژه صاحب آن میان زنان قبیله می باشد.

 در پایان گفتنی است که سازندگان پیکرک ها در میان قبایل ،اهدافشان شامل موارد زیر می گردد:

1)توجه به نیروی باروری و زایش خصوصا در پیکرکهای زنان 2)به منظور افزایش باران و حاصلخیزی مزارع 3)دفع بیماری و نیروهای شر 4)برقراری صلح قبیله ای و آرامش 5)نماد سنتی هر قبیله