کلکسیون: ماکت ها و لوح های مرتبط با نیروی هوائی (پهلوی دوم) کاخ موزه ملت

تعداد: 18 عدد

نوع جمع آوری: اهدایی

مکان نگهداری: مخازن کاخ موزه ملت

کارگروه محققین و مترجمین متشکل از سرگروه اعظم رضایی انزهایی و کارشناسان: سیده کبری پارساسادات، ناهید زندی، سحر عبداللهی کومله، رقیه مغانی قهرمانلویی، عاطفه هزاوه

عکس: جواد نجفعلی زاده

تاریخچه

نام هواپیما/ طیاره اشاره به نوعی هواگرد ثابت ‌بال دارد، که توسط موتور جت به پرواز درمی‌آید. هواپیماها امروزه در اندازه‌، نوع‌ و کاربردهای گوناگونی نظیر تفریحی/ گردشگری، حمل‌ و نقل، نظامی و تحقیقاتی طراحی و ساخته می شوند.

برای اولین بار در 17 دسامبر سال 1903م.  برادران رایت ( اورویل/ Orville و ویلبر/ Wilbur ) هواپیمایی به نام پرنده رایت یک (دو بال- ملخ دار) را با موفقیت در منطقه کارولینای شمالی، در نزدیکی کیتی هاوک (Kitty hawk) به پرواز درآوردند. در طی سال های بعدی این اختراع منجر به ایجاد صنعت هوائی در جهان گردید. برای مثال هواپیماهای جت در میادین جنگ جهانی دوم (1945-1939م.) نقش مهمی را برعهده داشتند. براساس این عملکرد اغلب کارخانه های هواپیماسازی از سال 1952م. به بعد، شروع به تجهیز تولیدات خود با موتور جت نمودند.

حدود ده سال بعداز اختراع اولین هواپیما (زمان احمدشاه قاجار) در سال 1292ه.ش (1913م.) قطعات اولین هواپیما به نام بلریو 11(Belero11)  از طریق بندر انزلی (از خاک روسیه) توسط خلبان لهستانی به نام کوزمینسکی (Koźmiński) به ایران وارد شد. وی این قطعات را در تهران سوار یکدیگر نمود و موفق شد که در تاریخ 14 دی ماه 1292 ه.ش (4 ژانویه 1914م.) اولین هواپیما را در آسمان ایران به پرواز درآورد. این پرواز به دلیل عدم وجود امکانات کافی به اجبار توسط خلبان آن در محوطه میدان مشق یعنی محدوده فعلی خیابان های امام خمینی (ره) و سی تیر فرود آمد.  

در سال ۱۳۲۱ه.ش دو بازرگان ایرانی به‌نام‌های رضا افشار و غلام ابتهاج، اقدام به تاسیس نخستین شرکت هواپیمایی ایران با نام ایرانیان ایرویز(Iranian Airways)  نمودند. در سال ۱۳۳۳ه.ش علاوه بر این شرکت، شرکت هواپیمایی خصوصی دیگری به نام پارس/ پرشین ایرسرویس (Persian Air Service) شروع به کار نمود. درطی سالیان آتی (5/12/۱۳۴۰ه.ش) با ادغام این دو شرکت فوق الذکر، شرکت هواپیمایی ملی ایران (هما) با نام بین‌المللی ایران ایر (IRAN AIR) تاسیس گردید، سپس در سال 1360 ه.ش (۱۹۸۱م.)، پس از پیروزی انقلاب اسلامی نام رسمی آن به شرکت هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران تغییر یافت.

معرفی کلکسیون ماکت ها و لوح های مرتبط با نیروی هوائی (پهلوی دوم)

دراین مجموعه تعداد 4 عدد لوح (مرتبط با نیروی هوائی کشورهای مختلف)، 1 عدد ماکت برج مراقبت و 13 عدد ماکت های هواپیماها (ساخت کشورهای مختلف) به شرح ذیل معرفی می گردند:

1-                 لوح فرودگاه یو-تاپائو (U-TAPAO)، اهدایی از سوی افسران و کارکنان پایگاه هوایی یو-تاپائو (U-TAPAO) تایلند، تحت فرماندهی نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا به پهلوی دوم

2-                لوح مدرسه نیروی هوائی ازمیر (ترکیه)، اهدائی به پهلوی دوم در تاریخ 26/5/1956م. (6/3/1335ه.ش)

3-                لوح ناوگان هوایی سلطنتی پاکستان (ROYAL PAKISTAN AIR FORCE)

4-                لوح نیروی هوایی پاکستان، اهدائی به پهلوی دوم به منظور اعلام مراتب سپاسگزاری، در تاریخ 18/12/1335ه.ش، شهر پیشاور

5-                لوح هواپیمای جنگنده نورثروپ اف-5(Northrop F-5) ، اهدائی بهپهلوی دوم از سوی شرکت (آمریکایی) هوافضای نورثروپ (Northrop)- لُس آنجلس

6-                 ماکت برج مراقبت فرودگاه کوپیو (Kuopio Airport)، اهدائی ازسوی فرمانداری شهر کوپیو (Kuopio)، کشور فنلاند، در تاریخ 24 ژوئن سال 1970م. (3/4/1449ه.ش) به پهلوی دوم

7-                ماکت هواپیما اس ای اس (SAS)، اهدائی از سوی شرکت هواپیمائی اسکاندیناوی به رضا پهلوی (فرزند پهلوی دوم) از سوی نیروی هوایی آن کشور در سال 1960م. (1339ه.ش)

8-                ماکت هواپیمای بمب افکن ریپابلیک پی-۴۷ تاندربولت (Republic P-47 Thunderbolt)، اهدائی از سوی شرکت هواپیماسازی (آمریکایی) ریپابلیک (Republic Aviation Airline) به پهلوی دوم

9-                ماکت هواپیمای بی. اُ. ای. سی. (B.O.A.C.)، اهدائی به پهلوی دوم به منظور معرفی سرویس خطوط هوائی کشور بریتانیا، از سوی نیروی هوایی آن کشور در آوریل 1958م.

10-            ماکت هواپیمای بی. اُ. ای. سی. (B.O.A.C.)، اهدائی به پهلوی دوم به منظور معرفی خدمات هواپیمای کامت 4 (Comet 4)، در آوریل 1959م. 

11-            ماکت هواپیمای توپولوف تی وای- 154 (Tupolev Ty-154)، ساخت شرکت هواپیماسازی (روسی) توپولوف (Tupolev)

12-            ماکت هواپیمای جت بمب افکن راهبردی- فراصوتی (Infrasound) بوئینگ بی-۵۲ استراتوفورترس(Boeing B-52 Stratofortress)  ، ساخت شرکت بوئینگ (آمریکا)

13-            ماکت هواپیمای جنگنده بِل ایکس پی – 52 (Bell XP-52) ، ساخت شرکت هواپیماسازی (آمریکایی)  بل (Bell Aircraft)

14-            ماکت هواپیمای جنگنده مافوق صوت گرومن اف- 14 تام کت (Grumman F-14 Tomcat)، ساخت شرکت هواپیماسازی (آمریکایی) گرومن (Grumman)

15-            ماکت هواپیمای مافوق صوت جنگنده سبک- تک موتور جنرال داینامیکس اف-۱۶ فایتینگ فالکن (General Dynamics F-16 Fighting Falcon)، شرکت هواپیماسازی (آمریکایی) جنرال داینامیکس (General Dynamics)

16-            ماکت هواپیمای مسافربری فوکر اف-۲۷ فرندشیپ (Fokker F-27 FriendshiP)، ساخت شرکت هواپیماسازی فوکر (هلندی-آلمانی)

17-            ماکت هواپیمای مسافربری لاکهید اِل- 1011 تری استار (Lockheed L-1011 TriStar)، خطوط هواپیمایی ایران ایر (هما)، ساخت شرکت هوافضای (آمریکایی) لاکهید کورپوریشن (Lockheed Corporation)

18-            ماکت هواپیمای وی آی پی (VIP) لاکهید جت‌ استار 8 (Lockheed JetStar 8)، ساخت کارخانه هواپیماسازی (آمریکایی)  لاکهید جت استار (Lockheed JetStar)

چنانچه شما خواننده محترم نیاز به اطلاعات کامل تری درخصوص تک تک اشیای معرفی شده فوق داشته باشید، می توانید با مراجعه به بخش آثار موزه ای/ آرشیو آثار موزه ای (به آدرس همین سایت) به کل مطالب ارائه شده دسترسی یابید.