اثر: احمد اسفندیاری

از احمد اسفندیاری به عنوان پیشگام هنر نوگرا و مدرنیسم ایران یاد می شود. او سالها در هنرستانها و دبیرستاهای تهران تدریس کرد و بازنشسته ی آموزش و پرورش بود.

اسفندیاری کارش را با طبیعت سازی و رئالیسم آغاز کرد و در دوره ی دانشجویی بیشتر به سبک امپرسیونیسم پرداخت. منتقدان، آثارش را به آثار سزان نزدیک می دانستند. پس از تجربه دیگر سبکها در نهایت خود بیشتر به شیوه ی آبستره ی فیگوراتیو رسید.موضوع آثارش اغلب طبیعت، طبیعت بی‌جان، چهره و جلوه‌هایی از زندگی مردم بود. در بی‌ینال اول تهران- ۱۳۳۷-، طبیعت بی‌جانی را از او شاهدیم، که در آن اشیا، فرم‌های ساده‌ای یافته و با خطوط رنگین دورگیری شده‌اند. از اواخر سال‌‌های 30 لکه رنگ‌ها جای خود را به ترکیبی از خطوط ریتمیک، مواج و با لکه رنگ‌هایی نسبتاً تخت می‌بخشد. حضور این خطوط، فضایی پویا به آثار می‌بخشند. وی در بی‌ینال‌های دوم- ۱۳۳۹- و سوم -۱۳۴۱ - با چنین آثاری شرکت می‌کند. از بی‌ینال چهارم- ۱۳۴۳- شاهد تغییر و جهش در کارهای وی هستیم. خطوط ریتمیک این‌بار ساختاری هندسه‌گون یافته و با نظم دقیق‌تری کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. پرسپکتیو خطی حذف می‌شود، و اشیا و آدم‌ها به نهایت ساده می‌شوند، تا به صورت مجموعه‌ای از خطوط و سطوح رنگین، هارمونی بدیعی را شکل بخشند.

 رنگ‌گذاری به صورت پر حجم و با استفاده از کاردک، شیوه دیگری است که وی در اواخر دهه ی چهل تجربه می‌کند. بیشترین موضوعی که بدین شکل به آن می‌پردازد، طبیعت بی‌جان و منظره است. با وقوع انقلاب و بعد از آن سال‌های جنگ، احمد اسفندیاری کمتر به کار می‌پردازد. از سال‌های پایانی جنگ، نقاشی کردن او شتاب می‌گیرد و تا سال‌های اخیر نیز ادامه یافت. در این سال‌ها بیشتر از او شاهد مروری بر روی شیوه‌هایی هستیم که سال‌های گذشته و بخصوص در اواخر سال های سی و در سال‌های چهل تجربه کرده بود.

به طور کلی و به رغم تنوعی که در شیوه ی کاراسفندیاری وجود داشت همواره چند نکته را در کارهای او می توان حائز اهمیت دانست:

استفاده از رنگ‌های ناب و درخشان و حاکمیت رنگهای سرد بخصوص انواع آبی ها  (تا جائیکه از او گاهی با عنوان نقاش آبی ها یاد می شود) که با رنگ‌‌های مختصر گرم و خاموشی نظیر نارنجی‌ها، زردها و قهوه‌ای‌ها همراه شده و هارمونی ملایمی را به‌وجود می‌‌آورند. حذف جزئیات و ساره سازی فرم ها به شکلی که گویی آدم ها، طبیعت، اشیا و ...تنها با اشاره ای نمایش داده شده اند. در آثار او هیچ نوع قدرت نمایی تکنیکی را نمی توان مشاهده کرد، بلکه آنچه کاملاً به چشم می آید تنها خود نقاشی و حدیثی زیبا از زندگی است.

آثار اولیه اش را با هندسه ایرانی و رنگهای سبز- آبی ملهم از کاشی های معرق به تصویر کشید و در نهایت به شیوه ای نو در آبستره رسید، سبکی خاص خودش در مرز میان تجربه ی سنتی و جهانی. با مشاهده ی آثار اسفندیاری آنچه بیش از همه جلب توجه می کند، آرامش درونی نقاش است که درلابه لای فرم ها و رنگ هایی که القای فضای ایرانی می کند به چشم می آید.

یکی از آثار این هنرمند در موزه هنرهای زیبا در طبقه ی همکف، بخش هنرمندان معاصر ایران به نمایش گذاشته شده است.