تاریخچه  فرشهای اصفهان و نائین در کاخ سبز

پژوهشگر :کارشناس ارشد کاخ موزه سبز ،نوشین تدین طهماسبی

عکس:لیلی رئوف (آرشیو کاخ سبز )

تاریخچه فرش اصفهان:

فرش دستباف اصفهان قدمتی دیرینه دارد و تاریخچه فرش دستباف اصفهان، این شاهکارهای بی‌‍ نظیر به اوایل سده شانزدهم میلادی در عهد سلطنت صفویه (1722 ـ 1502) برمی‌گردد. دوران صفویه را می‌توان عهد درخشان قالی دستباف ایرانی دانست. شاه عباس حامی قدرتمندی برای هنر و هنرمندان ایرانی در سده شانزدهم میلادی بود. اصفهان شهری در مرکز غربی ایران است و زمانی که شاه عباس پایتخت ایران را از قزوین به اصفهان منتقل کرد، بیش از پیش اهمیت پیدا کرد. دوران سلطنت شاه عباس را می‌توان عصر طلایی قالیبافی ایران خواند. نقش و نگارهای ظریف فرش‌های آنتیک و دستباف اصفهان که با دستان ماهر هنرمندان اصفهانی بر روی تار و پود قالی نقش بسته است، تابلویی بی‌بدیل را خلق کرده است. امروزه اصفهان دومین شهر بزرگ ایران و یکی از مراکز صنعتی مهم است.

دوران افول و اوج تاریخ فرش دستباف اصفهان:

متاسفانه در دوران تسلط افغان‌ها بر ایران زمین، در بازه زمانی 1920 ـ 1700 ـ فرش ایرانی به ندرت بافته شد. در عوض اصفهان تا شروع جنگ جهانی اول به مرکز صنعت نساجی تبدیل شد. پس از جنگ جهانی اول تغییرات مد جهانی، اصفهان را از جایگاه رفیع خود در صنعت نساجی تنزل داد. خوشبختانه بافندگان ترغیب شدند تا برای بافت از پشم استفاده کنند و به این ترتیب صنعت فرشبافی جان تازه‌ای گرفت. در زمان احیاء فرشبافی در اصفهان، فرش‌های جدید عمدتاً به اروپا فروخته می‌شد، چرا که ایالات متحده امریکا فرش‌های مقاوم‌تر سنگین‌تری را ترجیح می‌داد که می‌شد به روش قدیمی آنها را شست، لکه‌گیری و یا در صورت لزوم رنگرزی کرد. فروش فرش در دوران رکود بزرگ دشوارتر شد و واردات پشم مرینوس پرهزینه‌تر شد. بنابراین قالیبافان پشم مرینوس را با پشم بومی ایرانی جایگزین کردند که زبرتر از پشم مرینوس بود. زمانی که جنگ جهانی دوم پایان یافت، فرش دستبافت اصفهان، به دلیل استفاده از مواد مرغوب، کیفیت چشمگیری پیدا کرد و توان رقابت با فرش‌هایی را پیدا کرد که در اوایل دوران احیاء فرش ایرانی بافته می‌شد.

  جهت مطالعه ادامه مطلب به فایل PDF زیر مراجعه نمایید.