استفاده از سوزندوزی بلوچ در لباسهای خاندان پهلوی

از اواسط دوره پهلوی با همکاری چهرهایی همچون مهر منیر جهانبانی و کیوان خسروانی تعدادی لباس با طرح و نقوش ایرانی و از همه مهمتر تکنیکهای دوخت منحصر به فردی که متعلق به یکی از دورافتاده ترین مناطق ایران بود، مطرح گردید.

اوج این حرکت و استفاده از هنرهای ایرانی در دهه های چهل و پنجاه رخ داد. در این راستا مهر منیر جهانبانی به واسطه آشنایی با سرزمین بلوچستان و هنر سوزندوزی آن، نقش بیشتری را ایفا نمود.  او باعث آشنایی فرح دیبا با هنرسوزن دوزی بلوچ گردید و بازدید وی از سیستان و بلوچستان را رقم زد.

قبل از برگزاری جشنهای 2500 ساله پارچه ها و نخهای زیادی که در میان آنها گلابتونهایی از نوع زرین و سیمین نیز موجود بود، به سمت ایرندگان( شهری که به واسطه برخی از دوختهای پرکار سوزندوزی بلوچ بسیار معروف گردید) سرازیر شد و خانم جهانبانی آنها را بین اساتید معروف سوزندوزی همچون مهتاب نوروزی و مهناز جمالزهی و .... تقسیم نمود تا بین شاگردان خود توزیع نمایند و ماحصل آن تولید چند دست لباس فاخر برای کلیه اعضای درجه یک خاندان پهلوی و هدایایی برای مهمانان جشنهای 2500 ساله همچون کراوات،کوسن دستمال سفره و ..... بود که به مجموعه رویال معروف گردیدند.

یکی از پیراهنهای فرح دیبا که در موزه پوشاک سلطنتی در معرض نمایش عموم می باشد پیراهن سرخابی رنگی از جنس حریر اُرگانزا است که دارای آستینهای حلقه ای است و دامن آن به صورت کلوش وتا روی زمین می باشد،پیراهن دارای یک کت یا نیم تنه است که جنس پارچه آن شییه شانتون با تار و پود قابل شمارش است چرا که در سوزندوزی بلوچ شمارش تار و پود جهت اجرای نقشها کاملاً ضروری است ،نکته قابل توجه در مورد آن جلو بسته بودن آن می باشد،

کت در قسمت پشت دارای دکمه های سراسری ریزی است که جنس جا دکمه ها از نوار قیطانی طلایی رنگی درست شده است و دکمه ها از جنس پارچه پیراهن و به رنگ سرخابی است. سرتا سر کت با سوزندوزی زیبای بلوچ پوشانده شده است. این دوخت به نام سوزندوزی پر کار ایرندگان معروف می باشد که از نقوش فرشهای بلوچ اقتباس گردیده و به احتمال زیاد کار خانم مهناز جمالزهی استاد سوزن دوز بلوچ می باشد.

کت یا نیم تنه دارای یقه گرد و آستین کوتاه است وبا رنگهای سرخابی و گلابتون های زرین و سیمین به طور کامل سوزندوزی شده است. این لباس نیز جز طراحیهای دهه 50 است که فرح دیبا در طی برنامه ها و مراسمهای مختلف رسمی از آن استفاده نموده است.

تهیه و تنظیم:صدیقه صمدی - موزه پوشاک سلطنتی